Doorbreek de stilte

In de geneeskunde domineren vooral de grote klinische onderwerpen, zoals diabetes, hart- en vaatziekten, oncologische aandoeningen en infectieziekten. Ook in ons tijdschrift. Zo hebben we deze week bijdragen over grote veranderingen in de behandeling van diabetes (D6475, D6489), proactief testen op hiv (D6177), influenzavaccinatie (D6437, D6415) en vroege opsporing van het prostaatcarcinoom (D5997). Belangrijke onderwerpen, lezenswaardige artikelen, maar toch wil ik, als vervolg op de ‘Week tegen kindermishandeling’, vooral uw aandacht vragen voor de klinische les in dit nummer (D5860).

Afgaande op zelfrapportagecijfers kan kindermishandeling zich qua omvang meten met andere grote klinische problemen: 12% van alle schoolgaande kinderen heeft ermee te maken. Het gaat dan vooral om emotionele en lichamelijke verwaarlozing, die vaak minder zichtbaar is dan fysiek geweld. Een verontrustend hoog percentage, dat ik niet herken in de praktijk.

'Waardoor melden juist ervaren artsen minder kindermishandeling?'

En dat is nou net het probleem: huisartsen lijken te weinig oog te hebben voor kindermishandeling en melden te weinig bij Veilig Thuis. Bij dat laatste kan iedereen zich wel redenen voorstellen: een melding zet de relatie met ouders onder druk en neemt je de regie uit handen. En wanneer het vermoeden onterecht blijkt, kan het moeilijk zijn om de vertrouwensrelatie met je patiënten te herstellen.

Maar dat huisartsen kindermishandeling niet herkennen? Hebben ze daar dan geen gevoel voor? Het blijkt dat vooral ervaren huisartsen minder melden en ik vermoed dat ze kindermishandeling vaak ook minder goed herkennen dan hun minder ervaren collega’s. Het zou me niet verbazen als juist één van de kernwaarden van het huisartsenvak, namelijk de geroemde en door velen omarmde ‘continuïteit van zorg’, hen hier op achterstand zet. In een langdurige relatie kunnen problemen zich heel geleidelijk ontwikkelen, ben je geneigd deze in hun context te begrijpen – en wellicht te vergoelijken – of kun en wil je gewoon niet geloven dat in dat aardige en harmonieus ogende gezin dat je al jaren kent iets echt fout gaat. Door een jarenlange relatie kun je de distantie verliezen die nodig is om problemen helder onder ogen te zien.

Kindermishandeling is te ernstig om onopgemerkt te blijven. Artsen hebben van oudsher een belangrijke signalerende rol. We moeten opkomen voor deze kinderen. Ze kunnen zelf hun stem immers niet laten horen.