Dialysebehandeling: een onvervulde belofte

In the last 50 years, the morbidity and mortality of patients on maintenance dialysis treatment has remained unacceptably high. This is because insufficient attention is paid to the main task of the kidneys: body fluid volume regulation. While nobody denies these basic physiologic principles, several developments have contributed to their neglect. First, a tendency towards short dialysis sessions and even more unfortunately the emphasis of opinion leaders on removal of urea, the least toxic of the metabolites. The necessity of severe dietary salt restriction is insufficiently stressed. Thus most patients remain slightly volume expanded, causing not only hypertension, but also dilatation of the heart. This leads to cardiovascular damage and even pulmonary oedema (‘heart failure’), an entirely preventable complication. While several authors have shown better results by applying these principles, the focus on randomised controlled trials, which are practically unfeasible in this setting, still precludes their general acceptance.

Ruim 50 jaar geleden toonde de Amerikaanse arts Belding Scribner dat patiënten met blijvend verlies van nierfunctie jarenlang in relatief goede gezondheid kunnen worden gehouden met hemodialyse.1 Hierdoor werd ook niertransplantatie op grote schaal mogelijk. Later werd chronische ambulante peritoneaaldialyse (CAPD) als onderhoudstherapie ingevoerd. Er leven thans honderdduizenden nierpatiënten dankzij deze behandelingen. Tal van wetenschappelijke tijdschriften houden zich er geheel of gedeeltelijk mee bezig en het is een business geworden waarin miljarden omgaan.

Hoe verheugend dit alles ook is, de resultaten zijn achtergebleven. Niet alleen bij de verwachtingen, maar ook bij de mogelijkheden. De levensverwachting van dialysepatiënten is de afgelopen tijd namelijk nauwelijks verbeterd. Een verontrustend teken is ook, dat het vrijwillig beëindigen van de behandeling, althans in de VS, bijna de grootste doodsoorzaak is onder nierpatiënten. De voornaamste reden van dit falen is, dat de pathofysiologisch meest voor de hand liggende maatregel – strenge zoutbeperking in het dieet…