Diagnostiek in hersenvocht: toepassingsmogelijkheden in de neurologische praktijk

– Examination of the cerebrospinal fluid (CSF) is part of the modern diagnostics of many neurological diseases.

– When an acute or chronic meningitis or encephalitis is suspected, the distinction between an acute viral and a bacterial intrathecal infection can generally be rapidly made via examination of the CSF. In case of a chronic infection this will determine the direction of further microbiological analysis.

– When there are clinical indications for subarachnoid haemorrhage but no abnormalities on the CT-scan, it can be either demonstrated or excluded by means of spectrophotometric analysis of blood pigments in the CSF.

– In case of possible multiple sclerosis (MS) and contraindications for MRI, or if the combination of the clinical symptoms and MRI does not yield a definitive diagnosis, then the demonstration of unique oligoclonal IgG-bands in the CSF is an important parameter in confirming a diagnosis of ‘MS’.

– In practice, metastases to the leptomeninges are often detected by means of (repeated) cytopathological analysis of the CSF, which has a higher sensitivity and specificity than MRI.

– Examination of the CSF also plays an important role in the diagnosis of (hereditary) metabolic encephalopathies in childhood.

– In case of watery discharge from the nose or ear following trauma or neurosurgery, it can be determined whether or not this is leaking CSF.

– Analysis of certain brain-specific proteins in the CSF can contribute to the differential diagnosis of dementia syndromes.

– The added diagnostic value of examination of the CSF in hypokinetic rigidity syndromes is still unclear.

– The complications of a spinal puncture often remain limited to post-puncture headache.

– Contraindications include intracranial space-occupying abnormalities, compression of the spinal cord, haemorrhagic diathesis and abnormalities around the puncture site.

Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:1833-8

Samenvatting

– Onderzoek van hersenvocht maakt deel uit van de moderne diagnostiek van veel neurologische aandoeningen.

– Bij het vermoeden van een acute of chronische meningitis en encefalitis is het onderscheid tussen een acute virale en een bacteriële intrathecale infectie in de regel snel te maken met liquoronderzoek. Bij een chronische infectie is dit richtinggevend voor verdere microbiologische analyse.

– Indien er bij klinische aanwijzingen voor een subarachnoïdale bloeding geen afwijkingen op een CT-scan te zien zijn, kan men deze met spectrofotometrische analyse van bloedpigmenten in hersenvocht aantonen of uitsluiten.

– Bij mogelijke multiple sclerose (MS) en contra-indicaties voor MRI-onderzoek of indien de combinatie van kliniek en MRI geen definitieve diagnose oplevert, is het aantonen van unieke oligoklonale IgG-banden in hersenvocht een belangrijke parameter voor het stellen van de diagnose ‘MS’.

– Metastasering naar de leptomeningen wordt in de praktijk vaak aangetoond met (herhaaldelijke) cytopathologische analyse van hersenvocht, die een hogere sensitiviteit en specificiteit heeft dan MRI.

– Ook bij (erfelijke) metabole encefalopathieën op de kinderleeftijd speelt hersenvochtonderzoek een belangrijke rol in de diagnostiek.

– Bij waterige afvloed uit neus of oor na een trauma of een neurochirurgische ingreep kan vastgesteld worden of het gaat om lekkend hersenvocht.

– Analyse van enkele hersenspecifieke eiwitten in hersenvocht kan bijdragen aan de differentiële diagnostiek van dementiesyndromen.

– De diagnostische meerwaarde van hersenvochtonderzoek bij hypokinetisch-rigide syndromen is nog niet duidelijk.

– Complicaties van een ruggenprik blijven vaak beperkt tot postpunctionele hoofdpijn.

– Contra-indicaties zijn intracraniële ruimte-innemende afwijkingen, compressie van het ruggenmerg, verhoogde bloedingsneiging en afwijkingen rond de prikplaats.

Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:1833-8