De zorgkosten dat zijn wij

Lucien Hordijk schrijft deze week voor de tweede keer uitgebreid over hoe de protonentherapie naar Nederland kwam. Eerder schreef Lenny Verkooijen een stuk over het ontbreken van een zorgvuldige evaluatie van de effectiviteit van protonen. Waarom schrijft het NTvG zo vaak over iets waarmee de gemiddelde dokter zelden of nooit te maken krijgt?

We hebben ons een paar jaar geleden ten doel gesteld het onderwerp ‘zorgkosten’ op de agenda te zetten. In 2016 ging de NTvG-dag over de exploderende kosten in de zorg. Onze redactie Gezonde Zorg richt zich in belangrijke mate op dit onderwerp. Wij pikken er met de protonentherapie een casus uit die goed laat zien wat de rol van dokters zelf is. De betrokken artsen bedoelen het allemaal vast goed en er zijn theoretische redenen om hard aan protonentherapie te trekken. Er spelen echter ongetwijfeld ook heel menselijk, maar minder mooie motieven een rol. Uiteindelijk wil iedereen mee met de protonentrein en om dit te realiseren ontstaat een gordiaanse knoop van feiten, meningen, formele en informele afspraken en vooral heel erg veel ‘spin’. Het is bewonderenswaardig dat het Lucien Hordijk gelukt is deze knoop te ontwarren.

‘Iedereen wil pronken met protonen’

Wat duidelijk is, is dat protonenbestraling veel breder geïndiceerd wordt dan wetenschappelijk bewezen is. Desondanks is er overcapaciteit. Dat is precies wat iedereen in 2013 al riep. Lees er de kranten, (medische) tijdschriften en overheidsdocumenten maar eens op na. Het kost een paar honderd miljoen, maar nu kunnen een aantal centra, afdelingen en individuen wel pronken met protonen. Fijn voor hen en fijn voor de patiënten die daar op basis van goed bewijs behandeld worden. Minder fijn voor de belastingbetaler en voor de patiënten die misschien net zo goed dichter bij huis behandeld hadden kunnen worden.

Als het gaat om het beheersen van zorgkosten, moeten we de hand ook in eigen boezem steken. Wijzen naar de overheid, verzekeraar, de veeleisende patiënt of de grote boze bedrijven is comfortabel, maar uiteindelijk gaat elke zorgeuro door onze vingers. Ik hoef in mijn eigen werk ook niet lang na te denken over weinig effectieve en toch dure zorg.

De beheersing van de zorgkosten ligt nu op het bureau ligt bij Ernst Kuipers, die alle prijsopdrijvende machinaties gelukkig uitstekend kent. In zijn vorige leven regelde hij namelijk voor het ErasmusMC een mooi protonencentrum. Het schijnt dat hem na het reces kamervragen gesteld gaan worden over dit artikel.