Er zijn steeds meer voedingsmiddelen te koop die claimen de gezondheid te bevorderen. Probiotische producten vormen daarbinnen een belangrijke categorie. Deze beogen de gezondheid te bevorderen door consumptie van niet-pathogene bacteriën of gisten.1
De geclaimde effecten zijn meestal weinig concreet. De producent van Yakult stelt bijvoorbeeld: ‘Zo draagt deze bacterie bij aan een gezonde darmflora van de hele darm. En dat is belangrijk voor een sterke natuurlijke weerstand’ (www.yakult.nl). De huidige wetgeving verbiedt claims dat voedingsmiddelen ziekten kunnen voorkómen of genezen en dat maakt fabrikanten terughoudend om te verwijzen naar concrete gezondheidsbevorderende effecten. Onder de nieuwe wetgeving van de Europese Unie die in de loop van de komende jaren van kracht wordt, zullen vage claims daarentegen niet meer zijn toegestaan en verwijzingen naar ziektepreventie wel, mits dit effect afdoende is aangetoond. In hoeverre deze wetgeving waterdicht zal blijken en in hoeverre de overheid de middelen beschikbaar zal stellen om…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Utrecht, januari 2008,
Katan start een semantische discussie rondom het woord ‘stoelgang’, die wij hierbij graag in het juiste kader willen plaatsen (2008:727-30, elektronische voorpublicatie op www.ntvg.nl).
Zoals hij ook erkent, is het positieve effect van Activia op de darmpassagetijd wel degelijk wetenschappelijk aangetoond. Dit wordt onderschreven door de ‘Gedragscode wetenschappelijke onderbouwing gezondheidseffecten ten behoeve van gezondheidsclaims eet- en drinkwaren’, die door 4 onafhankelijke experts, onder leiding van prof.dr.R.J.Vonk, is bestudeerd.
Het is vervolgens onze taak om een wetenschappelijk aangetoond gezondheidseffect te vertalen in een voor de consument duidelijk te begrijpen claim. In uitgebreid consumentenonderzoek bleek zeer duidelijk dat ‘verkorting van de darmpassagetijd’ voor de gemiddelde Nederlander totaal onbegrijpelijk is. Na uitleg omschreef de consument dit positieve effect zelf als ‘Activia verbetert dus mijn stoelgang’. Deze uitspraak hebben wij in kwantitatief onderzoek gevalideerd met de vraag ‘In hoeverre bent u tevreden over het effect van Activia op uw stoelgang?’ Na 14 dagen gebruik geeft 81% van de consumenten aan dat zij tevreden tot zeer tevreden zijn. Hiermee is duidelijk aangetoond dat Activia de stoelgang verbetert.
Met Katan hebben wij onze wederzijdse interpretaties van het woord ‘stoelgang’ gedeeld. Activia claimt dus ook niet dat het effect heeft op hoe vaak men ontlasting produceert, hoe hard men moet persen, of hoe hard of zacht de ontlasting is. Activia claimt dat het ervoor zorgt dat het voedsel sneller door de darmen gaat.
(Geen onderwerp)
Amsterdam, februari 2008,
Suggereert ‘Activia bevordert de stoelgang’ wel of niet een effect op de defecatie? Een paar citaten uit de reclame van Activia kunnen dit verhelderen. Op de website van Danone (http://activia.danone.nl/default.asp?pageId=5) vindt men: ‘Wanneer is er sprake van een trage stoelgang? Wat een normale stoelgang is, verschilt van mens tot mens. De een gaat drie keer per dag naar het toilet en de ander maar drie keer per week. [...] Van obstipatie, of constipatie is sprake als iemand minder dan 3 keer per week ontlasting heeft. De ontlasting is dan hard en droog.’ Verder citeer ik: ‘Wat kan ik doen om dit probleem te verhelpen? Eet vezelrijk voedsel. Drink voldoende (1,5 tot 2 liter vocht per dag). Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Aandrang niet negeren. Eet Activia van Danone’.
Met ‘trage stoelgang’ wordt hier kennelijk geduid op weinig frequente, harde en droge ontlasting, en er wordt gesuggereerd dat Activia daartegen helpt. Ook wordt geclaimd (http://activia.danone.nl/default.asp?pageId=9): ‘Zo dragen ze [de Activia-bacteriën] bij aan een evenwichtige samenstelling van de darmflora en een regelmatige stoelgang.’ ‘Regelmatig’ slaat hier op de frequentie van de defecatie. Ook elders in de reclame is sprake van constipatie, obstipatie en laxeermiddelen (http://activia.da none.nl/default.asp? pageId=6). Dit alles is niet te rijmen met de uitspraak van Van Exel: ‘Activia claimt dus ook niet dat het effect heeft op hoe vaak men ontlasting produceert, hoe hard men moet persen, of hoe hard of zacht de ontlasting is’.
Van Exel zegt ook dat ‘verkorting van de darmpassagetijd’ voor de gemiddelde Nederlander onbegrijpelijk is. Het is niet alleen onbegrijpelijk, maar ook irrelevant. Wat voor belang heeft de consument bij een verkorting van zijn darmpassagetijd als deze geen effect heeft op de ontlasting? Dat de consument ‘verkorting van de darmpassagetijd’ na uitleg door Danone vertaalde naar ‘Activia verbetert dus mijn stoelgang’ zegt meer over de verstrekte uitleg dan over wat de consument onder ‘stoelgang’ verstaat.
Van Exel stelt ook dat 81% van de consumenten aangeeft dat zij tevreden tot zeer tevreden zijn en dat hiermee duidelijk is aangetoond dat Activia de stoelgang verbetert. Bij gebrek aan een publicatie met de details van dit onderzoek is de geloofwaardigheid van deze conclusie beperkt. Met name rijst de vraag of ontevreden klanten even vaak reageerden als tevreden klanten, en in hoeverre er sprake is van een placebo-effect.