De invloed van verhoogde ozonconcentraties in de buitenlucht op de longfunctie van sportende kinderen

Rotterdam, december 1990,

Met belangstelling heb ik het artikel gelezen van collegae Kosterink et al. over de invloed van verhoogde ozonconcentraties op de longfunctie van sportende kinderen (1990;2343-7). De onderzoekers melden dat zij geen belangrijke effecten hebben waargenomen. De auteurs hebben terecht nagelaten te speculeren over de implicaties van hun bevindingen, en geven hier en daar aan wat de beperkingen van hun onderzoek zijn (zo was het bijvoorbeeld niet mogelijk na te gaan of de respons van kinderen met luchtwegsymptomen verschilde van die van gezonde kinderen). Graag wil ik de aandacht vestigen op enkele aspecten die nog niet beantwoord zijn. Zoals de auteurs aangeven, kan kortdurende blootstelling aan ozon de bronchiale prikkelbaarheid doen toenemen, waarschijnlijk als gevolg van een ontstekingsreactie in de luchtwegmucosa. Dit geldt zowel voor astmapatiënten als voor gezonde personen.1 Onderzoek naar dit aspect onder ‘natuurlijke’ omstandigheden ontbreekt. Het is verder denkbaar dat ozon op lange termijn een effect op de longfunctie of op de bronchiale prikkelbaarheid heeft dat in kortlopend onderzoek bij kleine groepen met vrij ongevoelige methoden niet kan worden gedetecteerd. Het gevolg van een geringe verandering van de bronchiale prikkelbaarheid in een populatie kan grote gevolgen hebben voor de prevalentie van ernstig astma.2 Omdat nog onzekerheid bestaat over deze mogelijke effecten van ozon of andere luchtverontreiniging in de populatie, mag van een beperkt onderzoek als dat van Kosterink et al. helaas nog geen geruststellende werking uitgaan.

Wageningen, december 1990,

Wij zijn het met De Jongste eens dat over met name de chronische effecten van ozon het laatste woord nog niet gezegd is. Op dit punt is nog vrijwel geen epidemiologisch onderzoek van enige betekenis verricht.1 Vanuit de Verenigde Staten wordt dan ook op dit moment epidemiologisch onderzoek naar effecten van lange-termijnblootstelling aan ozon gestimuleerd. Uiteraard kan een inderdaad beperkt onderzoek als het onze de bestaande onzekerheden omtrent de mogelijke lange-termijneffecten niet wegnemen.

Overigens is het niet zo dat ons onderzoek in het geheel geen effecten van ozon gaf te zien. Zoals vermeld, was er, ondanks de toch nog relatief lage concentraties die in het onderzoek werden waargenomen, een significant verband tussen de ‘peak flow’ en de op de dag voorafgaand aan de longfunctiemetingen waargenomen ozonconcentratie. Daarnaast is er wat meer duidelijkheid ontstaan over de vraag of ook in ons land interactie met zure aërosolen zou kunnen optreden; deze vraag lijkt nu negatief te kunnen worden beantwoord, gezien de zeer lage niveaus van zure aërosolen die tijdens de zomer-episoden van 1989 in ons land in de lucht zijn aangetroffen.