De gemiddelde Nederlander bestaat niet

Dat de gemiddelde patiënt niet bestaat weten dokters al eeuwen. Ik begrijp de wrevel als behandeling ‘op maat’ als een nieuwe ontwikkeling wordt opgevoerd. In feite is het uitdokteren van de beste behandeling voor een bepaalde patiënt al lang het wezen van de geneeskunde. Zo geven goede trials antwoorden voor groepen, maar vervolgens moeten die gemiddelde effecten nog wel vertaald worden naar de individuele patiënt.

In dit nummer doet Van der Hoeven verslag van de MINDACT-studie (D1369). Kan een genexpressietest patiënten met borstkanker aanwijzen die volgens klinische parameters een hoog recidiefrisico hebben, maar voor wie de toevoeging van adjuvante chemotherapie niet nodig is? Patiënten werden ingedeeld in een hoog en laag risico op basis van het klinisch beeld én op basis van het genexpressieprofiel. De patiënten bij wie de twee testen discordant waren werden vervolgens gerandomiseerd tussen wel of geen adjuvante chemotherapie. Gemiddeld gezien heeft de patiënt met een klinisch hoog risico en een laag risico op basis van de genexpressietest geen adjuvante chemo nodig, stellen de onderzoekers. De uitkomsten vertellen ons echter weinig over het individuele behandeleffect van adjuvante chemotherapie bij patiënten met een klinisch hoog risico.

Ook de gemiddelde dokter bestaat niet. De studie van Walenkamp et al. bevestigt dat nog eens (D1042). Gemiddeld gezien opereert een chirurg 9,6% van de distale radiusfracturen, terwijl er collega’s zijn die dat bij bijna 23% doen. Flinke verschillen in behandelkeuze dus, die maar voor een klein deel (2,6-11,6%) worden verklaard door bekende klinische patiëntkenmerken, het soort ziekenhuis en de patiëntaantallen. Aan de opererende dokter hangt overigens een veel hoger prijskaartje (€ 6073) dan aan de wat conservatievere (€ 506). Bij zo’n grote variatie tussen dokters kun je wel serieuze vraagtekens zetten. Hier vind ik het bestaan van individuele verschillen minder wenselijk.

In de meeste ziekenhuizen zal men patiënten die een operatie moeten ondergaan, vragen piercings, kunstnagels en nagellak te verwijderen. Maar voor veel patiënten is dat helemaal niet nodig, schrijven Bucx en collega’s (D918). Ook hier vallen weinig gemiddeldes te melden en moet je op maat gesneden informatie geven, die sterk afhangt van de aard en lokalisatie van de ingreep.

Hele diverse kost dus in dit nummer, maar wij zijn dan ook zeker niet gemiddeld.