De dokter als onderwijzer

Je zou toch denken dat we genoeg gelegenheid hebben om te oefenen. Met al die patiënten elke dag hebben we voldoende momenten om het praten met patiënten te leren, of dat nu over de meerwaarde van het bestralen of het nalaten van behandelingen gaat (A9093, A9243 en A8729). Maar toch blijkt informatie geven keer op keer veel moeilijker dan her en der in het lijf zenuwen platleggen, stents bij darmobstructie plaatsen, vaten bij overmatig bloedverlies emboliseren of ingewikkeld beeldvormend onderzoek bedenken. De meeste specialisten zijn goed in ‘doen’, en de vakken die nog niet veel handwerk hebben lijken daar allemaal naar te streven. Luisteren en praten is moeilijker dan knutselen, maar nooit stuurt iemand eens een artikel over een nieuwe techniek om dingen uit te leggen.

Patiënten vertellen hun eigen diagnose als je ze niet binnen een minuutje in de reden valt. Dat is voor de meesten van ons al ingewikkeld genoeg. Maar zelfs als we dat goed doen en terughoudend zijn met allerlei overbodige diagnostiek, gaat het in de tweede helft van de consultwedstrijd alsnog mis. Daarin moeten we gaan vertellen wat mijnheer Pietersen moet doen of laten of wat wij kunnen doen, en hoeveel kans op beterschap of ellende die behandeling geeft. En dan blijkt hij – ondanks de geprinte informatie – bij te lage bloedsuikers insuline bij te spuiten omdat hij begrepen had dat er dan ‘iets’ moest gebeuren en het briefje zoek was.

De dokter als ‘communicator’ is een van de CanMEDS-competenties en veel specialisten leren die vaardigheid in hun huidige opleiding wel, maar ik vraag me af of die dat in de praktijk ook allemaal goed doen. Niet voor niets is onder huisartsen Thuisarts.nl zo populair. Scheelt me in een consult toch snel weer een paar minuten als ik de uitleg over oefenen bij rugpijn of het nut van de diabetescontroles zo uitbesteed. Sinds kort kan ik zelfs de ‘shared decision-making’ aan die betrouwbare bron delegeren (http://keuzehulpen.thuisarts.nl). Niks mis mee, maar waar blijft de rol van de dokter als uitlegger en onderwijzer? Een groot deel van onze patiënten is niet in staat schriftelijke informatie te begrijpen, en u en ik weten vaak niet welk deel dat is. Mijnheer Pietersen is dyslectisch. Dat wist ik wel, maar dat was ik alweer vergeten. Als ik een betere onderwijzer was geweest, had ik informatie op maat gegeven.

Dus, voortaan in het begin uw mond houden en aan het eind begrijpelijker praten. Mooie oefening: leg uw patiënten uit waarom een pneumokokkenvaccinatie maar weinig nut heeft (A9383).