Craniotomie; een springlevende traditie bij de Kisii (Kenia)

– From 1981 until 1986 the authors witnessed traditional craniotomies being performed in the Kisii tribe in South West Kenya. The indication is the prevention or reduction of headache after trauma capitis. The frequency of the operation is estimated at 1 per 1000 persons a year. The aim is to remove part of the skull around the ‘traumatic burst’. After shaving off the hair, the ‘omobari omotwe’ (‘surgeon of the head’) makes an incision at the place of the trauma or the headache. The bleeding is stopped with crushed leaves. With primitive instruments the bone is scraped away until the dura mater is reached, which is left untouched very carefully. The operation is carried out without anaesthesia, takes an average of 45 min and is sometimes completed by putting fat on the wound. A postoperative recovery period of 6-12 weeks is usual. The operation is highly regarded and seems to have few complications. Reoperations are frequent: one patient underwent the operation 26 times.

Inleiding

Bij ons werk als tropenarts in het St. Joseph's Hospital in Kilgoris, Zuidwest-Kenia, zagen wij vele patiënten die craniotomie hadden ondergaan. In dit artikel geven wij aan de hand van de literatuur een historisch overzicht en beschrijven op basis van eigen waarneming deze intrigerende praktijk.

Craniotomie is een schedeloperatie waarbij vrijwel altijd een stuk schedelbot verwijderd wordt. Trepanatie is het maken van een boorgat in het schedeldak. Door schedelvondsten heeft men kunnen reconstrueren dat dergelijke operaties al in het Paleolithicum werden uitgevoerd. Margetts geeft een uitgebreid overzicht van de vele plaatsen in de wereld waar dergelijke operaties in het verre en recente verleden werden uitgevoerd.1

Geschiedenis

Heyerdahl beschreef dat in Melanesië en Polynesië de trepanatie werd uitgevoerd tot in het midden van deze eeuw.2 Ook in Zuid-Amerika, met name Peru, Bolivia en Chili is de trepanatie beschreven vanaf de precolumbiaanse tijd tot ongeveer 1960. In Noord-Amerika is…