Covid-19: lessons learned

Wat kan de gezondheidszorg leren van de afgelopen crisisperiode? Met de antwoorden op die vraag wil minister De Jonge het kabinetsbeleid voor de komende periode aanscherpen. De ‘lessons learned’ zijn vanaf vandaag te vinden op www.rijksoverheid.nl/documenten-lessons-learned-corona, in de vorm van meer dan 100 ‘position papers’, verslagen van 9 rondetafelgesprekken en legio relevante internationale literatuur.

In korte tijd heeft de minister meer dan 100 experts in 9 groepen online bij elkaar gekregen om samen lering te trekken uit een halfjaar covid-19-beleid. Het betrof experts uit verschillende disciplines, van artsen en biomedici tot aan deskundigen op het gebied van gedrag, veiligheid en communicatie. Om te voorkomen dat de slager zijn eigen vlees zou keuren, maakten de experts geen onderdeel uit van de bestaande covid-adviesorganen.

Sommige ontwikkelingen uit de afgelopen periode willen de experts graag behouden of versterken. Zo willen de medisch specialisten bijvoorbeeld de verbeterde regionale samenwerking behouden en ook buiten de bestaande protocollen kunnen blijven werken als dat effectiever is.

De deskundigen signaleerden onder meer verbeteringsmogelijkheden in de IC-capaciteit en microbiologische tests. Voor beide zou het effectiever zijn om ze decentraal te organiseren, vanuit bestaande regionale samenwerkingsverbanden, in plaats van landelijke centrale organen. In de langdurige zorg moet men in het vervolg afzien van een centraal bezoekverbod: de negatieve gevolgen van een dergelijk verbod vragen om individuele maatvoering. Verder moet de eerstelijns niet-covidzorg beschikbaar blijven, maar wel met meer aandacht voor de fysieke en emotionele belasting van de zorgprofessionals. De daling in de reguliere zorgvraag laat bovendien zien waar de overconsumptie afnam zonder nadelige gevolgen, en waar zinnige zorg niet kon worden geleverd.

Uit de lessen komt het advies naar voren om in alle afwegingen niet alleen de gezondheidsrisico’s, maar ook het economisch en maatschappelijk belang mee te nemen en te blijven leren van hoe de pandemie zich ontwikkelt. Daarnaast zijn er kritische verbetersuggesties gedaan over de publiekscommunicatie en een bredere bemensing van de sturingsorganen zoals het OMT.

‘Zo’n tussentijdse, interdisciplinaire leerroute kan ook voor andere urgente en complexe zorgvraagstukken worden ingezet zolang de kwantitatieve data nog niet voldoen,’ reflecteert Marcel Olde Rikkert, de kersverse hoofdredacteur van het NTvG en een van de betrokken experts. Hij meent dat de exercitie een rijke opbrengst heeft opgeleverd: ‘Voor zorgprofessionals en lokale bestuurders ligt er nu veel materiaal om hun werkwijze, protocollen en richtlijnen te herzien. Het wordt spannend welk overheidsbeleid hierop volgt en hoe we met de geleerde lessen als werkveld gezamenlijk verder optrekken. Voorzetten genoeg.’