CBO-richtlijn 'Bacteriële meningitis'

- Neisseria meningitidis and Streptococcus pneumoniae are the most frequent causes of bacterial meningitis. The incidence of Haemophilus meningitis in the Netherlands is low due to successful Haemophilus influenzae type b vaccination. This implies that there is no need to take account into this micro-organism in using initial empiric antimicrobial therapy for bacterial meningitis.

- Vomiting (especially children), headache, fever, and a stiff neck characterize acute bacterial meningitis. However, even without these signs a patient may still have acute bacterial meningitis. The characteristics in neonates are less specific.

- An emergency lumbar puncture should be performed in all patients with meningeal irritation or other signs of bacterial meningitis. Examination of the CSF is not indicated for convulsive children (between the ages of 6 months and 6 years) who do not exhibit other clinical signs. In patients who respond adequately to the treatment, it is not necessary to examine the CSF again.

- Papilloedema or focal neurological symptoms contraindicate a lumbar puncture in patients with bacterial meningitis, until CT results justify that it can be performed safely. Antibiotic treatment should not be delayed until after the CT.

- General practitioners should treat their patients with suspected meningococcus infection by admitting them to the hospital without first injecting antibiotics.

- In the Netherlands, patients with suspected pneumococcus meningitis may still be treated with benzylpenicillin.

- Patients with bacterial meningitis have no fluid restrictions; only in case of the syndrome of inadequate secretion of antidiuretic hormone is fluid reduction indicated.

- The physician is responsible for prescribing prophylaxis to family members. The Regional Health Services organize chemoprophylaxis for classmates. The latter is only indicated if at least 2 related cases occur in one month.

Samenvatting

- Neisseria meningitidis en Streptococcus pneumoniae zijn de frequentste verwekkers van bacteriële meningitis. Door de succesvolle vaccinatie tegen Haemophilus influenzae type b is de incidentie van Haemophilus-meningitis in Nederland zo laag dat men bij de keuze van empirische antimicrobiële therapie voor een patiënt met meningitis geen rekening met dit micro-organisme hoeft te houden.

- Acute bacteriële meningitis wordt meestal gekenmerkt door braken (vooral bij kinderen), hoofdpijn, koorts en nekstijfheid. Ook zonder deze symptomen kan een patiënt acute bacteriële meningitis hebben. Bij zuigelingen zijn de klinische verschijnselen weinig specifiek.

- Alle patiënten met meningeale-prikkelingsverschijnselen of andere uitingen van bacteriële meningitis dienen met spoed een lumbale punctie te ondergaan. Liquoronderzoek is niet geïndiceerd bij een convulsie bij koorts bij kinderen van 6 maanden tot 6 jaar zonder andere klinische verschijnselen en ook niet ter controle aan het einde van de behandeling van bacteriële meningitis als de patiënt goed op de behandeling heeft gereageerd.

- Papiloedeem of focale neurologische verschijnselen vormen bij een patiënt met bacteriële meningitis een contra-indicatie voor het doen van een lumbale punctie, tenzij een CT-scan van de hersenen is gemaakt waaruit blijkt dat dit veilig kan. Het maken van een CT-scan mag niet leiden tot uitstel van de antibiotische behandeling.

- Huisartsen behandelen patiënten bij wie zij een meningokokkenziekte vermoeden het beste door hen zo snel mogelijk te laten opnemen zonder zelf parenteraal een antibioticum toe te dienen.

- Het is in Nederland nog steeds verantwoord om ook patiënten bij wie een pneumokokkenmeningitis wordt vermoed, te behandelen met benzylpenicilline.

- Bij een patiënt met bacteriële meningitis dient een normaal vochtbeleid te worden gevoerd; alleen bij het syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon (SIADH) is vochtbeperking geïndiceerd.

- De behandelend arts is verantwoordelijk voor het voorschrijven van profylaxe aan gezinsleden. De GGD organiseert chemoprofylaxe aan klasgenoten; dit is alleen geïndiceerd als er zich tenminste 2 samenhangende gevallen binnen een maand voordoen.