Bij de behandeling van acne wordt veelvuldig gebruik gemaakt van orale antibiotica, die in de meeste gevallen maandenlang gebruikt worden. Sinds jaren zijn de tetracyclinen hierbij het belangrijkste, omdat deze effectief zijn en veilig op lange termijn. Andere antibiotica die bij acne gebruikt worden, zijn erytromycine en clindamycine. Het laatste is in onbruik geraakt wegens de pseudomembraneuze colitis die kan optreden.
Gezien de voorkeursleeftijd van acne (14-20 jaar) bij vrouwen en de invoering van de zogenaamde ‘sub 50-pil’ dringt de vraag zich op of door interactie van antibiotica en orale anticonceptiva deze combinatie wel betrouwbaar is met oog op de anticonceptie. Door de specifieke vraagstelling en omdat tetracyclinen bij de behandeling van acne het meest toegepast worden, beperken wij dit overzicht tot deze groep antibiotica.
Tetracyclinen
De werking van tetracyclinen bij acne bestaat uit reductie van de aantallen Propionibacterium acnes. Door remming van de lipase-activiteit van P. acnes wordt de…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Loosdrecht, mei 1991,
Het artikel van Van den Brekel et al. (1991;749-51) verdient nader commentaar. Op basis van internationale literatuur blijkt dat een echte interactie tussen anticonceptiva en antibiotica nog altijd zeer dubieus is en feitelijk nimmer werd bewezen.1 In het artikel van Van den Brekel et al. wordt ten onrechte van een bewezen interactie uitgegaan en deze wordt slechts onderbouwd door te refereren aan casuïstische mededelingen en bewerking van spontane meldingen. Beide hebben geen wetenschappelijke bewijskracht. Sterker nog, Murphy et al. hebben recentelijk door farmacokinetisch onderzoek juist voor tetracycline aangetoond, dat er (wederzijds!) geen beïnvloeding is.2 De enterohepatische kringloop bij de mens bestaat – met betrekking tot hormonale steroïden – uitsluitend voor oestrogenen. De klinische betekenis daarvan bij de mens is in diverse onderzoeken nimmer aangetoond en is dus nog steeds hypothetisch. De anticonceptieve werking van de pil wordt vrijwel uitsluitend bepaald door het progestageen; het oestrogeen in de pil is noodzakelijk voor een goede cycluscontrole. Verstoring van de enterohepatische kringloop zou theoretisch dan ook slechts leiden tot cyclusstoornissen en niet noodzakelijkerwijs tot vermindering van anticonceptieve betrouwbaarheid. Belangrijker is dat bij gebruik van antibiotica maag-darmstoornissen kunnen optreden die tot resorptiestoornissen en daardoor tot ongeplande zwangerschap kunnen leiden. Hierbij is geen sprake van directe interactie en er is geen verband met de enterohepatische kringloop. Bij interpretatie van de literatuur zal hiermede rekening dienen te worden gehouden, evenals met het vergeten de pil in te nemen, zoals de auteurs terecht stellen.
Het is spijtig dat in dit op de praktijk gerichte artikel de meest voor de hand liggende optie bij vrouwen die èn effectieve (orale) anticonceptie wensen èn effectieve acnetherapie behoeven, niet wordt genoemd. Immers, voor vrouwen bij wie een algemene behandeling van acne geïndiceerd wordt geacht, kan het besproken probleem tot een theoretische kwestie worden gedegradeerd. Een cyproteronacetaat-bevattend combinatiepreparaat (Diane-35) leidt tot een zeer effectieve behandeling van acne die niet onderdoet voor die met tetracycline en verschaft tegelijkertijd een uiterst betrouwbare anticonceptie.3 ‘Voor de praktijk’ geldt dan ook dat het – nog altijd theoretische – probleem eenvoudig kan worden ontlopen, zoals in de onlangs gepubliceerde NHG-standaard ‘acne vulgaris’ duidelijk is aangegeven.4
De beste benadering is te zoeken naar wegen om mogelijke interactie te vermijden en dus de medicatie te vereenvoudigen, zo mogelijk weg te laten. Een mooier voorbeeld voor de praktijk is nauwelijks denkbaar.
Orme ML, Back DJ. Factors affecting the enterohepatic circulation of oral contraceptive steroids. Am J Obstet Gynecol 1990; 163: 2146-52.
Murphy AA, Zacur HA, Charache P, Burkman RT. The effect of tetracycline on levels of oral contraceptives. Am J Obstet Gynecol 1991; 164: 28-33.
Greenwood R, Brummitt L, Burke B, Cunliffe WJ. A double blind comparative study of tetracycline and Diane, alone and in combination in the treatment of acne. In: Schindler AE, ed. New developments in biosciences 3: antiandrogen-estrogen therapy for signs of androgenization. Berlin: De Gruyter, 1987: 207-16.
NHG-standaard: Acne Vulgaris, M15 1991.
(Geen onderwerp)
Utrecht, juni 1991,
Gaarne bedanken wij collega Boerrigter voor zijn waardevolle aanvulling.
Het is juist, zoals ook door ons werd verwoord, dat gebruik van tetracycline maag-darmstoornissen kan geven met als gevolg resorptiestoornissen van orale anticonceptiva, hetgeen kan resulteren in een ongeplande zwangerschap.
Dat de behandeling van acne met alléén Diane-35 goed resultaat kan geven, is zeker bekend, en is ook de ervaring van onder anderen één van de auteurs (AAH). Bij ernstige acne zal echter toch veelal gekozen moeten worden voor óók orale antibiotische behandeling. Het probleem kan dus niet zomaar worden ontlopen, zoals Boerrigter schrijft.