Moeten de wettelijke mogelijkheden om in de psychiatrie dwang toe te passen worden verruimd? Recentelijk is deze vraag op de beleidsagenda geplaatst door de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP). De NVvP pleit ervoor de huidige Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (Wet Bopz) te vervangen door een ‘behandelwet’, dat wil zeggen een wettelijke regeling die meer mogelijkheden biedt voor het onder dwang opnemen en behandelen van psychiatrische patiënten.1 De NVvP wijst onder meer op buitenlandse wettelijke regelingen, die in een aantal gevallen ruimere criteria voor het toepassen van dwang bevatten. Van Veldhuizen heeft onlangs de contouren van een mogelijke nieuwe wet geschetst.2 In een brief aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) spreekt de Stichting Pandora, een cliëntenorganisatie, juist haar zorgen uit over meer dwang in de psychiatrie. De stichting wijst erop dat kwaliteitseisen voor dwangtoepassing ontbreken en geeft de voorkeur aan een verbetering van de…
Artikelinformatie
(Geen onderwerp)
Den Dolder, juni 2004,
Legemaate geeft in zijn commentaar aan dat het bij het nadenken over de wettelijke kaders bij het toepassen van dwang bij psychiatrische patiënten hoog tijd is afstand te nemen van de politieke waan van de dag. Daarnaast pleit hij voor meer onderzoek naar diverse aspecten van dwang in de behandeling van psychiatrische patiënten (2004:1130-3).
Wij zijn het hier van harte mee eens. Het is schrijnend dat de discussie in Nederland over de toepassing van dwang in de psychiatrie gebaseerd is op meningen van behandelaars en beleidsmakers over wat wel en niet goed is voor patiënten en niet op de uitkomsten van deugdelijk wetenschappelijk onderzoek. Zo is van separatie, die veelvuldig in Nederland wordt toegepast, nauwelijks bekend wat de effectiviteit is.1
Een van de oorzaken van het gebrek aan wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van dwang is dat het hier gaat om een complexe, niet-homogene en voor gerandomiseerd, gecontroleerd onderzoek zeer moeilijk toegankelijke patiëntengroep. Bovendien stuit het randomiseren van dit soort patiënten op ethische en praktische bezwaren. Er zijn echter wel alternatieve methoden om de effectiviteit van dwang te onderzoeken. Wetenschappelijk bewijs kan bijvoorbeeld verzameld worden door zogenaamd ‘quasi-experimenteel’ en observationeel onderzoek te verrichten waarbij in (internationaal vergelijkend) onderzoek gegevens verzameld kunnen worden over de indicatie, de effectiviteit en de veiligheidsaspecten van dwang. Daarnaast kan aan patiënten zelf gevraagd worden hoe zij bepaalde vormen van dwang hebben ervaren en aan welke dwangmaatregelen zij in tijden van crisis de voorkeur geven.2
De afgelopen jaren is in Nederland een aantal onderzoeken naar dwang verricht.3-6 Het gaat hierbij om incidentele initiatieven. Als aanvulling op het commentaar van Legemaate willen wij ervoor pleiten kennis op het gebied van onderzoek naar dwang te bundelen en dwang in de psychiatrie de komende jaren structureel onderwerp van onderzoek te maken.
Sailas E, Fenton M. Seclusion and restraint for people with serious mental illnesses [Cochrane review]. The Cochrane Library. Issue 3. Oxford: Update Software; 2001.
Stolker JJ, Nijman H, Zwanikken PH. Separatie: een noodzakelijk kwaad? Maandblad Geestelijke volksgezondheid 2004;59:193-204.
Nijman HLI, Campo JMLG á, Ravelli DP. Stijging van het aantal onvrijwillige opnamen. Tijdschrift voor Psychiatrie 1999;41:103-7.
Panhuis PJA van, Dingemans PMAJ. Beoordeling van gevaar en bestwil. Tijdschrift voor Psychiatrie 2000;42:381-7.
Houten CAG van, Heemskerk JCM, Renes JW, Es H van, Nolen WA. Recht op gedwongen opname? Het effect van een psychiatrische opname met rechterlijke machtiging op bemoeizorgpatiënten. Maandblad Geestelijke volksgezondheid 2002:57:819-30.
Post L van der, Peen J, Schoevers RA, Dekker J. Psychiatrische behandeling na een inbewaringstelling. Tijdschrift voor Psychiatrie 2004;46:209-17.