Alternatieve behandelingswijzen bij reumatische aandoeningen; een literatuuronderzoek

- To evaluate the effectiveness of several types of complementary medicine in patients with rheumatic diseases, a literature search was performed. Clinical trials, blind or open, comparing the effectiveness of forms of complementary medicine with that of placebo or another control therapy in patients with rheumatoid arthritis, osteoarthritis, soft tissue rheumatism and the fibromyalgia syndrome were selected until half of 1989, using electronic databases. Abstracts and summaries were excluded. The investigation was performed at the department of rheumatology of the Medisch Spectrum Twente hospital at Enschede in cooperation with the department of internal diseases of the Sint Radboud hospital at Nijmegen. For each type of complementary treatment, the results of all the clinical trials were summarized. Furthermore, the placebo-controlled trials were graded according to convincing trials or trials that seemed to be less valid andor difficult to interpret.

Data concerning acupuncture, balneotherapy, dietary measures, enzymic therapy, Seatone, homeopathy, manual therapy and feverfew were found. Of these types of complementary medicine in rheumatic diseases, we found no convincing prove that they are more effective than the control or placebo treatment. A considerable number of the studies however can be criticized.

It is necessary to perform further studies on the effect of frequently used types of complementary medicine in patients with rheumatic diseases, by or in cooperation with the physicians or paramedics who prescribe or perform these kinds of treatment. This is nearly always possible; directives are given to realize further studies of this kind. If a particular treatment proves to be no more effective than placebo treatment, its use should be discouraged.

Samenvatting

Om de effectiviteit van alternatieve behandelingswijzen bij patiënten met reumatische aandoeningen na te gaan, werd een literatuuronderzoek verricht. Verslagen van ‘clinical trials’ waarin, al dan niet blind, het effect van alternatieve behandelingswijzen wordt vergeleken met dat van een vorm van controle- of placebobehandeling bij patiënten met reumatoïde artritis, artrose, fibromyalgie of ‘weke-delenreuma’ werden tot midden 1989 geselecteerd. Dit gebeurde onder andere door middel van zoekacties in elektronische literatuurbestanden. Uitgesloten werden ‘abstracts’ en ‘summaries’. Het onderzoek vond plaats op de afdeling reumatologie van het Medisch Spectrum Twente in Enschede in samenwerking met de Kliniek voor Inwendige Ziekten van het Sint-Radboudziekenhuis te Nijmegen. Inventariserend werden de resultaten van alle trials per alternatieve behandelingsmethode weergegeven; van de placebo-gecontroleerde onderzoekingen werd ook aangegeven van hoeveel trials het resultaat betrouwbaar leek en van hoeveel minder betrouwbaar of niet goed te beoordelen.

Onderzoekingen naar het effect van acupunctuur, badtherapie, diëten en dieetsupplementen, enzymtherapie, de groenlipmossel, homeopathie, manuele therapie en moederkruid werden gevonden. Het bleek dat van deze alternatieve behandelingswijzen voor patiënten met reumatische aandoeningen tot op heden niet overtuigend méér therapeutisch effect dan van de controle- of placebobehandeling aangetoond is. Meerdere onderzoekingen kunnen echter de toets der kritiek niet doorstaan.

Verder onderzoek, liefst door de alternatieve behandelaars zelf, naar het effect van alternatieve behandelingswijzen bij patiënten met reumatische aandoeningen is nodig, vooral als het veelvuldig toegepaste behandelingswijzen betreft. Dergelijk onderzoek is in het algemeen goed mogelijk; praktische richtlijnen hiertoe worden gegeven. Behandelingswijzen die niet werkzaam blijken te zijn, moeten ontraden worden.