Acuut longoedeem bij verblijf op grote hoogte

Amsterdam, april 1988,

Als liefhebbers van de bergsport hebben wij met belangstelling het artikel van Bosch gelezen (1988;534-7). In zijn conclusie stelt hij dat de zuurstofspanning in het arteriële bloed op grote hoogte natuurlijk laag is door de lage zuurstofspanning in de atmosfeer.

Als aanvulling willen wij wijzen op het gegeven dat de alveolaire zuurstofspanning (PA) veel meer daalt dan de atmosferische zuurstofspanning (Patm) op grote hoogte. Dit is te verklaren doordat de partiële gasdrukken van kooldioxyde (PA) en van waterdamp (PA) in de alveolaire lucht op grote hoogte niet dalen overeenkomstig de daling van de barometrische luchtdruk (Pb). De PA daalt van 40 mmHg op zeeniveau naar maximaal 24 mmHg boven de 6000 meter door toename van de ventilatie. De PA is 47 mmHg bij 37°C lichaamstemperatuur, onafhankelijk van de hoogte. De verhouding stikstof ten opzichte van zuurstof is tot 90 km hoogte 5: 1.1

Ter illustratie geven wij een rekenvoorbeeldo Een persoon bevindt zich op 15 km hoogte waar een barometrische luchtdruk heerst van 100 mmHg. De PA is dan ongeveer 1 mmHg volgens de formule:1 PA = (Pb – PA – PA) : 5 – P Abs, waarin Pb = 100 mmHg, PA = 24 mmHg, PA = 47 mmHg, N2: O2 = 5 : 1 en P Abs = verlaging van de zuurstofspanning door absorptie in het bloed. PA = 6 – P Abs. mmHg. Door anoxie van het weefsel zal in deze extreme situatie maximale absorptie van zuurstof plaatsvinden, zodat de alveolaire zuurstofspanning niet hoger zal zijn dan ongeveer 1 mmHg.

Op grond van deze gegevens willen wij aangeven dat de hypoxie op grote hoogten, die een rol zou spelen in de pathofysiologie van het acute longoedeem, ernstiger is dan alleen uit de daling van de atmosferische zuurstofspanning is af te leiden.

Arnhem, mei 1988,

In hun opmerking wijzen de aanstaande collegae Van de Loosdrecht en Henselmans op het feit dat ook op grote hoogte ingeademde lucht direct met waterdamp en CO2 verzadigd wordt, waardoor de partiële zuurstofdruk in de ingeademde lucht nog verder daalt. Op zichzelf is deze opmerking juist, maar in het rekenvoorbeeld dat zij daarbij geven, zitten echter enkele onvolkomenheden. Zo wordt gesteld dat de alveolaire CO2-druk nooit onder de 24 mmHg zou dalen. Daarbij wordt echter de mate van hyperventilatie die op grote hoogte kan optreden, onderschat. Tijdens de medische expeditie naar de Mount Everest werd de alveolaire P bij één van de deelnemers gemeten. Deze bleek slechts 7,5 mmHg te bedragen. Ook wordt gesteld dat er in deze situatie een maximale absorptie van zuurstof plaatsvindt. Ook dit is onjuist. Vooral tijdens inspanning op hoogte bestaat er een duidelijke diffusiestoornis. De arteriële pH is daarentegen hoog, waardoor de zuurstofdissociatiecurve naar links verschuift en de opname van zuurstof door hemoglobine iets gemakkelijker wordt.