Onderzoeken met sham-operaties kunnen helderheid geven over het nut en de risico’s van chirurgische interventies. Het gebruik ervan in gecontroleerde studies is echter een uitdaging. Wat zijn de randvoorwaarden?
In het geneesmiddelenonderzoek is het gebruik van een placebobehandeling wereldwijd een frequent toegepaste onderzoeksmethode om de invloed van contextuele factoren door placebo-effecten uit te filteren. In een chirurgische setting kan hetzelfde worden onderzocht door een operatieve procedure uit te voeren zonder de daadwerkelijke chirurgische ingreep te verrichten. Met zo’n placebo-operatie, ook wel ‘sham’-operatie genoemd, kan noch de patiënt, noch diegene die de patiënt na de interventie begeleidt, achterhalen of de echte ingreep is uitgevoerd of een nepoperatie. Op deze manier kan zuiverder worden onderzocht wat het geïsoleerde effect van een te onderzoeken chirurgische ingreep is.
Sham-operaties worden binnen het onderzoek naar nieuwe chirurgische of invasieve technieken echter zelden toegepast. De belangrijkste reden hiervoor is het klinisch-ethische uitgangspunt dat in de klinische praktijk geen ‘medisch zinloos’ letsel mag worden toegebracht (het ‘primum-non-nocere’-principe). Het uitvoeren van een sham-procedure, met potentieel letsel maar zonder theoretisch voordelig substraat, wordt al snel gezien als medisch-zinloos…
Reacties