De sterfte in Amsterdam van 1554 tot 2021

Lukas J.A. Stalpers
Jan M.M. de Meere
Edward L. Kaplan
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165:D5962
Abstract

Waaraan stierven Amsterdammers in de loop der eeuwen? Vanaf 1554 werd dat bijgehouden. Analyse van al die opgetekende doodsoorzaken brengt behalve grote veranderingen ook interessante constanten aan het licht.

Samenvatting

Tussen 1554 en 2021 is het aantal en de ernst van epidemieën in Amsterdam sterk afgenomen. De afname van epidemische uitbraken, zoals die van de pest, pokken en cholera, liep parallel aan de afname in de chronische sterfte aan endemische kwalen en ziekten, zoals aan tuberculose, malaria en dysenterie. Over de reden van deze afnames bestaan verschillende theorieën, die elkaar niet per se uitsluiten: betere voeding, grotere welvaart, toenemend altruïsme en een groeiend inzicht in oorzaak en gevolg met gerichte medische en ‘public health’-maatregelen. In het kruitvat van chronische armoede en slechte volksgezondheid vormden sociale crises als oorlog, migratie en natuurrampen de vonk die leidde tot epidemische uitbraken. De omvang van armoede en slechte gezondheid zijn in de loop der eeuwen verminderd, de dreiging van door de mens veroorzaakte crises is helaas onverminderd aanwezig.

Auteursinformatie

Amsterdam UMC, locatie AMC, afd. Radiotherapie, Amsterdam: prof.dr. L.J.A. Stalpers, radiotherapeut. Boutersem, België: Dr. J.M.M. de Meere, historicus. University of Minnesota Medical School, afd. Pediatrics, Minneapolis: em.prof.dr. E.L. Kaplan, kinderarts.

Contact L.J.A. Stalpers (l.stalpers@amsterdamumc.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.

Verantwoording

Dr. Daniel Curtis, prof.dr. Marc Francke en dr. Matthijs Korevaar stelden hun datasets van de Amsterdamse begrafenisregisters ter beschikking en gaven methodologisch advies. Eva Krpelanova en Emma de Jong van het CBS hielpen ons aan ontbrekende ziektespecifieke sterftecijfers vanaf 1979.

Auteur Belangenverstrengeling
Lukas J.A. Stalpers ICMJE-formulier
Jan M.M. de Meere ICMJE-formulier
Edward L. Kaplan ICMJE-formulier
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties