Intra-abdominale massa’s en een intra-uterien device

Background

A rare cause of nonspecific, chronic abdominal pain is actinomycosis. Extensive disease can cause chronic peritonitis mimicking malignancy.

Case description

A 59-year-old women presented with aspecific chronic abdominal pain, after 23 years of IUD use. Imaging showed two solid masses in the abdomen suggestive of malignant disease. Additional diagnostic procedures did not prove malignancy and biopsies showed chronic inflammation. In the absence of proof of malignancy and with regard to the long-term IUD use, actinomycosis was considered. A Pap smear showed Actinomyces 5 years earlier. Antibiotic treatment was instituted and remission of the intra-abdominal masses was seen after six months of treatment.

Conclusion

Consider actinomycosis in a patient presenting with abdominal pain and (long-term) IUD use. Diagnosis is challenging and frequently impossible to confirm before treatment. This diagnosis should be considered after thorough workup for other diseases, especially malignancy. After such analysis, starting antibiotic therapy could prevent secondary complications and invasive procedures.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Samenvatting

Achtergrond

Actinomycose is een zeldzame oorzaak van aspecifieke, chronische buikpijn. In een gevorderd stadium kan de infectie een chronische peritonitis veroorzaken, wat het radiologische beeld van een abdominale maligniteit kan geven.

Casus

Een 59-jarige vrouw, die al 23 jaar een intra-uterien device (IUD) in situ had, kwam bij de huisarts vanwege aspecifieke, chronische buikpijn. Bij beeldvormend onderzoek zagen wij 2 massa’s in het abdomen, die een maligniteit deden vermoeden. Bij aanvullend onderzoek vonden wij geen aanwijzingen voor een maligniteit. Biopten van een intra-abdominale massa lieten een chronische ontsteking zien. Omdat een maligniteit niet werd aangetoond en patiënte jarenlang een IUD in situ had gehad, overwogen wij de diagnose ‘actinomycose’. De uitslag van een cervixuitstrijkje van 5 jaar eerder was positief voor Actinomyces. Wij behandelde patiënte met antibiotica. Na 6 maanden behandeling waren de intra-abdominale massa’s in remissie.

Conclusie

Overweeg de diagnose ‘actinomycose’ bij een patiënte met buikpijn en (jarenlang) IUD-gebruik. De diagnose is lastig te stellen. Vaak is de infectie niet aan te tonen met microbiologisch onderzoek voordat met behandeling wordt begonnen. Deze diagnose moet overwogen wanneer uitgebreide diagnostiek naar andere ziektes, voornamelijk maligniteiten, geen uitsluitsel geeft. Door vroegtijdig aan actinomycose te denken, gericht aanvullend onderzoek te doen en te behandelen kunnen secundaire complicaties en operaties worden voorkomen.

Artikelinformatie

Aanvaard op

24 maart 2021

17 augustus 2021

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165:D5526

Vakgebied

Chirurgie

Verloskunde/gynaecologie

Huisartsgeneeskunde

Maag-darm-leverziekten

Auteursinformatie

HMC Westeinde, afd. Gynaecologie en Verloskunde, Den Haag: S. I. Peltenburg, BSc, semi-arts. Amsterdam UMC, locatie AMC, afd. Urologie, Amsterdam: drs. J.E. Peltenburg, anios. Groene Hart Ziekenhuis, afd. Gynaecologie en Obstetrie, Gouda: dr. H. van Huisseling, gynaecoloog.

Contact J.E. Peltenburg (juliapeltenburg@gmail.com)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.

Auteur	Belangenverstrengeling
Sophie I. Peltenburg	ICMJE-formulier
Julia E. Peltenburg	ICMJE-formulier
Hans van Huisseling	ICMJE-formulier

Dit artikel is gepubliceerd in het dossier

Huisartsgeneeskunde

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?

Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.

ASK NTVG

Reacties

Verwijderen IUD bij Actinomyces in cervixuitstrijk?

Ik heb met veel interesse het artikel gelezen over een actinomyces-infectie bij een IUD dat te lang in situ is gebleven. Het is een zeldzame aandoening die lastig tijdig en goed te diagnostiseren is. Veel vaker komt het voor dat in een cervixuitstrijk een actinomyces gevonden wordt (KOPAC code O7); de auteurs noemen zelfs een percentage van gemiddeld 7 % voor vrouwen met een IUD. De vraag die helaas in het artikel niet beantwoord wordt, doemt dan op of er in die gevallen actie moet worden ondernomen in de zin van verwijdering van het IUD. Als er geen klachten zijn en het IUD nog niet over zijn gebruikstermijn is, is het advies om af te wachten. Zie wat Westhoff schrijft (ref 8 bij het artikel): "In the absence of symptoms, women with Actinomyces-like organisms on a Pap test do not need antimicrobial treatment or IUD removal". Overigens zal, nu het BVO veranderd is en in eerste instantie alleen naar HPV wordt gezocht, het vindpercentage van Actinomyces ook veranderen.

Een andere vraag is hoe vaak er een relatie is tussen Actinomyces infecties intra-abdominaal en een IUD. In een artikel in het NTOG wordt gesteld: "In 2014 en 2015 werden in het MC Leeuwarden opvallend veel patiënten opgenomen met een PID (pelvic inflammatory disease) en een positieve actinomyceskweek. In de meeste gevallen was er geen relatie met een IUD".

ref. Van Selm GM, Mooi-Kokenberg EANM. Actinomyces: stijgende incidentie of betere diagnostiek? Ned T Obstet Gynecol 2017: 130: 22-25

Janny Dekker, huisarts n.p./onderzoeker UMC Groningen