Castratie alla Italiana

In dit nieuwsbericht wordt gemeld dat Tsjechië door de Raad van Europa op de vingers is getikt vanwege het uitvoeren van onvrijwillige chirurgische castraties bij zedendelinquenten. Italië overweegt deze therapie opnieuw in te voeren en reageert furieus op deze terechtwijzing. Rik van Lunsen, hoofd van de afdeling Seksuologie van het Academisch Medisch Centum (Amsterdam) merkt in zijn commentaar op dat chemische castratie beter zou zijn dan chirurgische castratie. De redenering hierachter is dat de bijnieren, die eveneens testosteron aanmaken intact blijven bij chirurgische castratie en uitgeschakeld worden bij chemische castratie.

Ongeacht welk standpunt over castratie men inneemt, past hier een kanttekening. Aanvankelijk werd cyproteronacetaat (merknaam Androcur) gebruikt voor chemische castratie, zowel bij dieren als later bij mensen. Door competitief blokkeren van de androgeenreceptoren wordt de invloed van (zowel endo- als exogene) androgenen op de van androgenen afhankelijke organen en functies geremd, waaronder de testes. Daarnaast remt het de afgifte van luteïniserend hormoon (LH) en follikelstimulerend hormoon (FSH) door de hypofyse. Nadat begin jaren tachtig van de vorige eeuw de eerste LH-RH-agonist op de markt kwam als alternatief voor chirurgische castratie bij prostaatcarcinoom, werd ook binnen de urologie gesproken van chemische castratie omdat inderdaad een castratieniveau werd bereikt en gehandhaafd [1]. Een LH-RH-agonist zet de hypofyse aan tot productie van LH en FSH. Suppressie treedt echter op bij voortgezet gebruik door uitputting en ongevoelig worden van de gonadotrope hypofysecellen. Sinds kort is ook een LH-RH-antagonist op de markt ter behandeling van prostaatcarcinoom [2].

De bewering ‘chemische castratie legt de productie van testosteron plat’ is naar onze mening niet juist. Wanneer een anti-androgeen wordt gebruikt, is er sprake van een blokkade van testosteron. Bij gebruik van een LH-RH-agonist/antagonist wordt de testosteronproductie in beide testes stopgezet. Vanuit de bijnieren gaat deze productie echter door. Chemische castratie is alleen beter dan chirurgische castratie wanneer de bovengenoemde twee middelen gecombineerd toegepast worden. De uroloog spreekt dan van totale androgeenblokkade.

Literatuur

[1] Lock MT, de Jong FH, Chadha DR, Schröder FH. Long-term effects of buserelin on plasma testosterone and luteinising hormone concentrations. Lancet. 1985;2(8466):1236-7.

[2] Klotz L, Boccon-Gibod L, Shore ND, Andreou C, Persson BE, Cantor P, et al. The efficacy and safety of degarelix: a 12-month, comparative, randomized, open-label, parallel-group phase III study in patients with prostate cancer. BJU Int. 2008;102:1531-8.

Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht

Y. Zhu, onderzoeker

 M.T.W.T. Lock, uroloog