Impact van covid-19 op mentaal welzijn

De mentale impact van de eerste lockdown was ernstig voor patiënten met psychische aandoeningen. Symptomen van depressie, angst, bezorgdheid en eenzaamheid namen echter juist meer toe bij mensen zónder psychische aandoeningen. Hoe is dat te verklaren?

De covid-19-pandemie brengt veel kopzorgen met zich mee. Mogelijk nog meer bij mensen die al mentaal kwetsbaar waren: zij lopen risico op verergering van hun klachten of een terugval. De meeste covid-19-onderzoeken zijn echter ingezet tijdens de pandemie, waardoor niet goed te achterhalen is hoe het mentale welzijn is veranderd door de nieuwe situatie.

Kuan-Yu Pan van het Amsterdam UMC en collega’s enquêteerden echter zowel voor als aan het begin van de covid-19-pandemie dezelfde individuen (Lancet Psych. 2020; online 8 december). Het ging om deelnemers uit 3 langer lopende psychiatrische casus-controlecohorten; mensen met depressieve stoornissen, angststoornissen of obsessief-compulsieve stoornissen en mensen zonder psychische aandoeningen. De deelnemers beantwoordden zowel specifieke vragen over de impact van covid-19 tijdens de eerste lockdown – de mentale last die zij ervoeren, in hoeverre zij met de situatie konden omgaan en hun angst voor het virus – als meer algemene vragen die zij ook al pre-covid-19 hadden beantwoord: over hun symptomen van depressie, angst, bezorgdheid en eenzaamheid.

In de periode 1 april-13 mei 2020 vulden 58% van de genodigden de online vragenlijsten in: 1181 met een psychische aandoening en 336 zonder. Gemiddeld waren zij 56,1 jaar (SD: 13,2) en 64% was vrouw. De non-respondenten waren gemiddeld jonger en lager geschoold en hadden vaker een psychische aandoening.

Hoe meer psychische aandoeningen de deelnemers in hun leven hadden gehad (spreiding: 0-6) en hoe meer deze chronisch van aard waren, des te slechter scoorden zij op de specifieke vragen over mentale impact van covid-19. Mensen met psychische aandoeningen hadden zowel voor als tijdens de pandemie ernstiger symptomen dan mensen zonder deze aandoeningen. Vergeleken met de situatie vóór covid-19 namen bij alle deelnemers samen de depressieve symptomen, bezorgdheid en eenzaamheid gemiddeld toe. Die groei kwam echter wel vooral voor rekening van de deelnemers zonder psychische aandoeningen; bij hen namen al deze symptomen, en ook angstgevoelens, licht toe. Deelnemers met de meeste en de chronische psychische aandoeningen vertoonden vaak juist een kleine afname in symptomen. De onderzoekers benoemen de ‘rust en regelmaat’ die een lockdown met zich meebrengt als mogelijke verklaring hiervoor.