In zijn jeugd was hyperventilatie een veelvoorkomende aandoening. Nu zijn burn-out en genderdysforie hot. En misofonie, de aandoening waarnaar Damiaan Denys zelf onderzoek doet. Een gesprek met de Vlaamse psychiater: ‘Soms moet je zeggen: dit hoort niet thuis in de zorg.’
‘Wanneer een hype eenmaal bestaat, moet je vechten tegen een tsunami aan mensen die er veel aan verdienen,’ zegt Damiaan Denys. ‘In de psychiatrie kunnen we eigenlijk niet glashard bewijzen dat stoornissen bestaan. Maar we kunnen ook niet glashard bewijzen dat ze niet bestaan. Dat laatste is een veel groter probleem, omdat er miljarden worden verdiend aan hypes.’
Denys is hoogleraar Psychiatrie bij het Amsterdam UMC en ontving afgelopen september de Ig Nobelprijs voor zijn onderzoek naar misofonie; een aandoening waarbij mensen gevoelens van woede en walging ervaren bij het horen van bepaalde geluiden, zoals smakken en kuchen. De prijs…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Transgenderzijn een hype noemen is onjuist en levensgevaarlijk
Psychiater Damiaan Denys vliegt in dit interview uit de bocht, en flink ook wat mij betreft, met zijn suggestie dat transgenderzijn niets meer is dan het onvermogen van de moderne mens om zich te conformeren aan de manier waarop hij geboren is. Door transgenderzijn als hype en als menselijk tekort weg te zetten reduceert hij het tot ongefundeerde aanstellerij. Dat is niet alleen onjuist, maar ook nog eens levensgevaarlijk.
Denys spreekt zich consequent uit tegen het pathologiseren van ervaringen en gevoelens die zoals hij het noemt tot het normale lijden behoren. Denys ziet het als een taak van een arts om dat lijden te objectiveren. Laten we dat dan in het geval van genderdysforie eens doen.
Transgender mensen leven drie keer vaker alleen en twee keer vaker in armoede dan de gemiddelde Nederlander, blijkt uit onderzoek. Zij zijn 50% vaker werkloos en krijgen zeven keer vaker met geweld te maken. Ook zijn transgender mensen zes keer vaker eenzaam, hebben ze veel vaker last van depressies en plegen ze zeven keer vaker suïcide. Om medische zorg te krijgen moeten transmensen hun zelfbeschikkingsrecht opgeven en bij elke stap oneindig lang wachten, waardoor een transitie wel zes à zeven jaar kan duren; een periode waarin het leven stilstaat. Dit alles kun je wat mij betreft geen normaal lijden noemen.
Kenmerken van een hype zijn dat deze door hoge verwachtingen gevoed wordt, een overmatige hoeveelheid aandacht krijgt, vastgeklonken aan een tijdgeest is en van voorbijgaande aard is. Door transgenderzijn een hype te noemen geeft Denys het signaal aan de omgeving van transmensen – of het nu familie is, een werkgever, een huisarts, een psycholoog – dat ze niet zo serieus genomen moeten worden. Dit is gevaarlijk, want het kan transmensen verder isoleren, met meer discriminatie, geweld, eenzaamheid, depressie en suïcide tot gevolg.
Periodes waarin bepaalde condities – ik vermijd hier bewust het woord ziektes – veel in de aandacht staan zijn volgens mij een teken van toegenomen bewustzijn. Wanneer je zelf een kindje verwacht, dan zie je ineens overal zwangere vrouwen en advertenties voor baby-artikelen. Dat betekent niet dat die er voorheen niet waren. Dat betekent ook niet dat kinderen krijgen ineens in de mode of van voorbijgaande aard is. Dat betekent alleen dat jij voorheen ongevoelig was voor het waarnemen van dat fenomeen.
Zo is het ook met transgenderzijn. Het was er altijd al en dat sommigen het niet konden of wilden zien is verdrietig en heeft veel lijden tot gevolg gehad. Het toegenomen bewustzijn op transgenderzijn is dus goed nieuws. Meer aandacht betekent meer onderzoek, meer medische zorg en bovenal meer bekendheid en – hopelijk – meer acceptatie. Dat draagt allemaal bij aan het vergroten van het welzijn van een kwetsbare groep in onze samenleving.
Een toename van het vermogen om gender en transgenderzijn waar te nemen, is een teken van het completer worden van ons perspectief op de wereld. Dat noemen we ook wel beschaving. En dat is precies het tegenovergestelde van wat Damiaan Denys met zijn uitspraken ten tonele bracht.
Lisa van Ginneken
Voorzitter van transgender belangenorganisatie Transvisie
Transgenderzijn is geen hype
Geachte heer Denys,
Uw artikel roept bij mijn wel wat vragen op:
Wat bezielt u om 25 jaar transgenderzorg terug te sturen naar de jaren 50, waar men meende dat de geest wel aan het lichaam kon worden aangepast ?
Wat zullen zorgverzekeraars doen met uw opvattingen ?
En wat doet u uw VUmc en UZG collega's van de Genderteams aan, die zich jaar in jaar uit inspannen voor de transgenders, door zo'n statement te maken in een medisch tijdschrift ?
We leven gelukkig in een land met vrijheid van meningsuiting en ik hoop dat vele transgenders zullen reageren en u wederzijds kennis zult nemen van hun opvattingen.
Met vriendelijke groet,
Suzanne Lemm
Vrijwilligster transgendergroep Eindhoven
ScrumMaster in High Tech Electronics