Alles stroomt

Panta rhei (alles stroomt) zei de Griekse filosoof Heraclitus ruim 500 jaar voor Christus. Hij bedoelde hiermee dat alles in deze wereld in beweging is en dat niets hetzelfde blijft ook al lijkt het er hetzelfde uit te zien. Ook voor de medische wetenschap geldt dat alles altijd in beweging is. Gewoonten die zijn ingeslopen, worden weer afgeschaft wanneer iemand de zinloosheid van dergelijke gewoonten aantoont. Opvattingen die gedurende een zekere tijd verankerd zijn, worden later vaak weer onderuitgehaald of op zijn minst in twijfel getrokken. Dat heeft soms toch gevolg dat tegenovergestelde theorieën elkaar in een soort golfbeweging afwisselen al naar gelang de hoeveelheid beschikbare feiten en de overtuigingskracht van de onderzoekers. In dit kader heeft de roep om evidence-based medicine er wel toe geleid dat veel van de medische folklore teloor is gegaan, maar toch is niet alles in sluitend bewijs te vangen. Wat bijvoorbeeld te denken van madentherapie? In de eerste helft van de vorige eeuw werd hier bij de behandeling van open wonden al mee geëxperimenteerd maar tot brede invoering kwam het nooit, deels omdat er betere alternatieven beschikbaar kwamen. Enigszins geruisloos kwam de madentherapie tegen het eind van de eeuw weer wat in zwang en leek het onder bepaalde omstandigheden nog te helpen ook. In de rubriek ‘In het kort’ bespreekt Andriessen echter de resultaten van een Brits onderzoek dat aantoont dat madentherapie niet beter is dan hydrogel bij de behandeling van veneuze ulcera aan het been (bl. 2026). Betekent dit nu dat de madentherapie andermaal ten grave wordt gedragen? Misschien niet, want in ditzelfde nummer beschrijven Schouten en collega’s een patiënt bij wie de aanwezigheid van maden in een wond waarschijnlijk juist wel heeft bijgedragen aan een betere wondgenezing (bl. 2022). Gegeven het verschil in omstandigheden tussen beide waarnemingen is het nog steeds denkbaar dat bij bepaalde patiënten of wondtypen maden effectief zijn. Toch is het niet erg waarschijnlijk dat er voor elke denkbare situatie een klinische trial opgezet zal worden, hetgeen overigens ook geldt voor veel andere terreinen binnen de medische wetenschap. En zo zullen theorieën en onderzoeken elkaar blijven opvolgen, want niets blijft hetzelfde.