Hoe (niet) te bloggen over je coschap in Afrika

De koffers zijn gepakt, de vaccinaties zijn gehaald en de tropencursus is achter de rug. ‘Vergeet je niet zo nu en dan te bloggen?’, wordt gevraagd bij het afscheid. Maar hoe zorg je voor een menswaardige en rechtvaardige rapportage over je coschap in Afrika? Ik werd geïnspireerd door het beroemde satirische artikel van de Keniaanse schrijver Binyavanga Wainaina. Hierbij enkele richtlijnen.

Om te beginnen: verwijs naar het gehele continent als één land. Dit heeft meerdere voordelen. Het klinkt romantisch, bespaart je werk en houdt nuances op veilige afstand. Stel het thuisfront niet teleur. De mensen thuis zijn op zoek naar bevestiging van bestaande stereotypen en jij hebt duizenden kilometers gereisd om hen daarvan te voorzien. Vertel dus hoe de elektriciteit uitviel, de overdracht 40 minuten later startte dan gepland en hoe de verpleging altijd eerst uitgebreid theedronk voordat er aan de visite werd begonnen.

 'De mensen thuis zijn op zoek naar bevestiging van bestaande stereotypen' 

Benadruk ook hoe de lokale artsen altijd stelden dat iemand óf malaria óf buiktyfus had. Laat zien dat jij wel degelijk in DD’s dacht en een exotische tropische ziekte wist te diagnosticeren. Vergeet daarna vooral niet de foto van je eerste lumbaalpunctie te plaatsen, want in Nederland mag je zo’n verrichting pas uitvoeren als arts-assistent.

Over foto’s gesproken: de Afrikaanse zonsondergang met dat lokale biertje mag niet ontbreken. Het liefst met een acaciaboom op de achtergrond, want het hele continent bestaat uit savanne en hoe kun je de lezer nog duidelijker maken waar je bent? De foto’s tussen de dankbare kinderen terwijl je ballonnen uitdeelt kunnen allang niet meer, dat snap jij inmiddels ook. Zorg daarom dat je met een arm om de schouder van een verpleegkundige staat, want anders denkt men misschien nog dat je alleen expatvrienden had…

Verder is armoedeporno passé. Als je fondsen voor je gezondheidsproject wil werven, gebruik dan geen schokkende beelden van hulpeloze mensen in kwetsbare situaties. Vervang het passieve, op hulp wachtende slachtoffer door een glimlachende Afrikaan. Ze kunnen misschien wel arm zijn, maar ze zijn in ieder geval wél gelukkig.

Laat ook het woord ‘veerbaarheid’ vallen in je blog. Het is nog mooier als je benoemt hoeveel je van hén hebt geleerd. ‘Hoe genoegen te nemen met minder’, bijvoorbeeld. Armoede is namelijk fascinerend. O ja, en vertel uitgebreid over je ‘bucket shower’ – ‘…die bleek uiteindelijk best verfrissend!’ – en het orgaanvlees wat je hebt leren eten.

Een periode van drie maanden is voldoende om je visie op de gemeenschap te beschrijven. Een algemene vuistregel: zeg iets over de gastvrije cultuur, de corrupte regering, de tastbare restanten van kolonialisme, en het falende gezondheidssysteem. Eindig je blog met een mooi Afrikaanse gezegde. Een klassieker die vaak goed in de smaak valt: ‘Als je snel wilt gaan, ga dan alleen. Als je ver wilt komen, ga dan samen.’