Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar
Immuunsuppressie kan langdurig tekortschieten

Lage ciclosporinespiegel na kort rifampicinegebruik

Klinische praktijk
Corinne G.H. Valk-Swinkels
Fazil Alidjan
Mirjam K. Rommers
René C. Bakker
Jesse J. Swen
Nils E. van ’t Veer
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5667
Abstract
Abstract
Sluiten
Low cyclosporin levels induced by the brief use of rifampicin; immunosuppression may fail for several weeks

Cyclosporin is an immunosuppressive agent with a wide range of therapeutic uses. In transplant patients, it is used for the prevention of rejection and graft-versus-host reactions. The metabolism and bioavailability of cyclosporin can be significantly and persistently influenced through induction of CYP3A4 caused by the concomitant use of rifampicin. However, awareness of the need for the timely and frequent monitoring of cyclosporin levels during and especially after treatment with rifampicin has not fully been addressed. Here, we describe 3 patient cases concerning significant episodes of sub-therapeutic cyclosporin levels after short-term rifampicin therapy. Rifampicin was administered for three to five days and decreased cyclosporin levels were observed ± 7 days after the initiation of rifampicin, and continued during the following weeks even after the cessation of rifampicin therapy. Cyclosporin dosage-adjustments were made based on the cyclosporin blood levels and all 3 patients showed good therapeutic and clinical responses.

Conflict of interest: none declared. Financial support: none declared.

Dames en Heren,

Zelfs kortdurend gebruik van het antibioticum rifampicine kan de ciclosporineconcentratie in het bloed verlagen. Daarom moet de bloedspiegel van dit immunosuppressivum goed gemonitord worden bij patiënten die ook rifampicine krijgen, ook als de patiënt al gestopt is met het middel. Om afstoting van transplantaten of graft-versus-hostreacties te voorkómen, is het vaak nodig de ciclosporinedosering aan te passen.

Ciclosporine is een geneesmiddel met een nauw therapeutisch venster. Dit geneesmiddel kent veel interacties, die onder meer samenhangen met het metabolisme via het enzymsysteem cytochroom P450 (CYP) in de lever en in de darm. Gebruik van het antibioticum rifampicine leidt tot inductie van CYP-enzymen, waardoor de plasmaconcentratie van ciclosporine daalt en de kans op therapiefalen stijgt. De meldingstekst van de G-standaard van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP), die gebruikt wordt door de Nederlandse elektronische voorschrijf- en medicatiebewakingssystemen, adviseert bij het voorschrijven van rifampicine aan een patiënt…

Artikelinformatie

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5667
Vakgebied
Interne vakken
Geneesmiddelen
Auteursinformatie

Amphia Ziekenhuis, Breda.

Afd. Klinische Farmacie: drs. C.G.H. Valk-Swinkels, ziekenhuisapotheker in opleiding (thans: ziekenhuisapotheker, Franciscus Ziekenhuis, Roosendaal); drs. N.E. van ’t Veer, ziekenhuisapotheker.

Afd. Interne Geneeskunde: drs. F. Alidjan, aios interne geneeskunde; (thans: Erasmus MC, Rotterdam); dr. R.C. Bakker, internist-nefroloog.

Leids Universitair Medisch Centrum, afd. Klinische Farmacie en Toxicologie, Leiden.

Drs. M.K. Rommers en dr. J.J. Swen, ziekenhuisapothekers.

Contact drs. C.G.H. Valk-Swinkels (cvalk@fzr.nl)

Verantwoording

Dr. C.L. Vermont, kinderimmunoloog-infectioloog (Leids Universitair Medisch Centrum), heeft de casussen van de kinderen beoordeeld.
Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.
Aanvaard op 21 mei 2013

Auteur Belangenverstrengeling
Corinne G.H. Valk-Swinkels ICMJE-formulier
Fazil Alidjan ICMJE-formulier
Mirjam K. Rommers ICMJE-formulier
René C. Bakker ICMJE-formulier
Jesse J. Swen ICMJE-formulier
Nils E. van ’t Veer ICMJE-formulier
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Marianne
le Comte

In het interactiebestand van de G-Standaard wordt het advies bij interacties met rifampicine aangepast per 1 november 2013. Dit mede naar aanleiding van de publicatie van Valk-Swinkels ea [1], waaruit blijkt dat kort rifampicinegebruik tot problemen kan leiden.

Voor een aantal andere geneesmiddelen zijn ook bloedspiegeldalingen of zelfs therapiefalen gemeld bij rifampicinegebruik van 4 dagen of korter. De passage "Bij kortdurend gebruik (tot en met 4 dagen): GEEN actie nodig" wordt geschrapt bij alle interacties met rifampicine (zo’n 50 stuks).

De Werkgroep voor Farmacotherapie en Geneesmiddelinformatie (WFG) heeft dit op 24 september 2013 besloten.

 

Marianne le Comte, apotheker
KNMP Geneesmiddel Informatie Centrum
tel. nr. (070) 37 37 157

Alexanderstraat 11, 2514 JL Den Haag
Postbus 30460, 2500 GL Den Haag
 

 

  1. Valk-Swinkels CGH ea. Lage ciclosporinespiegel na kort rifampicinegebruik. Immuunsuppressie kan langdurig tekortschieten. Ned Tijdschr Geneeskd 2013;157:1495-1500.