De huidige cultuur van evidencebased geneeskunde heeft geleid tot een toenemende aandacht voor de overwegingen die verbonden zijn aan het beginnen met een geneesmiddel. Niet de leeftijd maar het absolute risico op morbiditeit bepaalt nu veelal het handelen. De oudere patiënt is daarbij erkend als serieuze kandidaat voor preventieve farmacotherapie. Inmiddels gebruikt dan ook een derde van de thuisverblijvende ouderen boven de 70 jaar langdurig meer dan 4 geneesmiddelen. De keerzijde van deze emancipatie zal duidelijk zijn. De kans op bijwerkingen neemt sterk toe met het aantal gebruikte medicamenten en de leeftijd.1 Ruim 6% van alle acute ziekenhuisopnames van ouderen kan worden toegeschreven aan bijwerkingen van een geneesmiddel. Dit emancipatoire proces, met name op het gebied van de preventieve geneeskunde, heeft geleid tot een vrijwel nieuwe vraag: ‘Wanneer stop je weer met een eerder op basis van richtlijnen voorgeschreven geneesmiddel?’
Overwegingen bij stoppen van medicatie
De balans tussen effectiviteit…
Artikelinformatie
Stoppen van medicatie bij ouderen
In dit commentaar wordt gepleit voor het hanteren van een STOPP-checklist. Het opstellen van criteria, richtlijnen, lijstjes en checklisten als hulpmiddelen of gedragslijnen voor patientveiligheid, ik geloof er niet zo in. Het leidt eerder af van waar het werkelijk om gaat: de risicovolle situatie, waarin de patient verkeert of kan komt te verkeren. Het risico bij ouderen is juist dat die situatie in korte tijd kan veranderen. Die verandering wordt meestal niet tijdig opgemerkt en wordt niet veroorzaakt door risicogeneesmiddelen, een begrip dat weinig zinvol blijkt te zijn -in het commentaar wordt nortriptyline als potentieel minder schadelijk geduid !? - maar door de geringere reserves van de oudere patient, het onregelmatig innemen van medicatie (zowel het verkeerde tijdstip, als het niet innemen) en de dysbalans tussen medicatie en voeding.
De vraag wat het voor de praktijk betekent, dient dus anders te worden beantwoord. Een betere begeleiding en feeling met de risicosituatie op basis van vroege signalen uit de onmiddellijke omgeving van de oudere patient. Wanneer dit antwoord eerst evidence based bewezen zou moeten worden (populair gezegd: aantonen wat men op de klompen aanvoelt), dan is dat heel eenvoudig te onderzoeken. Het volgen van een groep ouderen met en zonder begeleiding. Ten behoeve van diegenen die hechten aan acronymen: hanteer KLOMP: Kom Langs Om te Meten Patientrisico.
Wim van der Pol, ziekenhuisapotheker