Dames en Heren,
De relatief hoge maternale en perinatale sterfte in Nederland in vergelijking met de rest van Europa is momenteel onderwerp van aandacht. De Stuurgroep Zwangerschap en Geboorte heeft recent haar rapport ‘Een goed begin. Veilige zorg rond zwangerschap en geboorte’ aan minister Klink van VWS aangeboden.1 De ambitie van de stuurgroep is het aantal sterftegevallen, als gevolg van substandaard factoren in de zorg, de komende 5 jaar te halveren. Eén van de situaties waarin acute optimale zorg maternale en perinatale sterfte kan voorkomen, is een hartstilstand bij een zwangere. Bij de reanimatie van een zwangere dient rekening gehouden te worden met haar gewijzigde anatomie en fysiologie. De perimortem sectio caesarea is een onderdeel van de reanimatie van de zwangere.
Wij willen u, aan de hand van de volgende casus, de reanimatie en het belang van de perimortem sectio caesarea bij een zwangere demonstreren. Deze casus van een…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Reanimatie zwangere patiënte
Geachte redactie,
Deze klinische les beschrijft de dramatische gebeurtenissen bij een zwangere I-gravida, die een hartstilstand kreeg tijdens een inleiding van de baring onder epidurale anesthesie. De spanning is duidelijk te voelen. Moeder en kind overleefden ternauwernood dank zij snel ingrijpen van het behandelend team: reanimatie, spoedsectio, uterusamputatie.
Toch rijst bij lezing van het verslag bij mij de vraag of deze catastrofe niet voorkomen had kunnen worden. Er lijkt zich een stapeling van risico’s voor te doen die niet als zodanig zijn herkend.
1. In rugligging drukt het gewicht van de zwangere uterus de vena cava inferior bijna geheel dicht. De venous return neemt sterk af en dus ook de cardiac output. De bloeddruk kan alleen worden gehandhaafd door gegeneraliseerde vasoconstrictie. Schiet die tekort dan ontwikkelt zich het supine hypotensive syndrome.
2. Door de epidurale anesthesie wordt het autonome zenuwstelsel in het onderlichaam voor een groot deel uitgeschakeld, vasoconstrictie wordt belemmerd en hypotensie komt dan ook frequent hierbij voor.
3. Deze effecten zijn groter bij een groot kind (4630 gram!)
4. De foetale bradycardie die bij 6 cm optrad is naar alle waarschijnlijkheid een gevolg geweest van de afnemende placentadoorbloeding door het bovenstaande mechanisme. Onmiddellijk had patiënte in zijligging moeten worden gelegd, maar in plaats daarvan is overgegaan op micro-bloedonderzoek. Deze procedure wordt uitgevoerd met de patiënte in rugligging en kost enige minuten. Het lijkt niet onwaarschijnlijk dat dit haar (bijna) fataal is geworden.
De schrijvers opperen als mogelijke oorzaak een vruchtwater embolie, maar voeren niet veel argumenten aan die deze diagnose steunen. Een massale bloeding door atonie van de uterus is niet anders dan te verwachten als dit orgaan gedurende enige tijd geen zuurstof heeft ontvangen.
De auteurs verdienen lofvoor de openhartige beschrijving van deze leerzame casus. De ondertitel van het artikel luidt: “Aarzel niet met het verrichten van een postmortem sectio” Mijns inziens zou hier een belangrijker les aan vooraf moeten gaan: “Onderschat niet de risico’s van supine hypotension bij epidurale anesthesie”
W.Vlaanderen, gynaecoloog n.p.