Antidepressiva: pillen voor je persoonlijkheid?

Waarom dit onderzoek?

Hoog neuroticisme en lage extraversie, aan het serotoninesysteem gerelateerde persoonlijkheidsfactoren, vergroten het risico op depressie. Placebogecontroleerd onderzoek naar het effect van selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) op beide factoren gedurende depressiebehandeling ontbreekt.

Onderzoeksvraag

Hebben SSRI’s een gunstig effect op neuroticisme en extraversie, dat onafhankelijk is van het effect op depressie, of zijn op deze twee factoren gemeten veranderingen louter gecorreleerd aan depressieverbetering (‘state effect hypothese’)?

Hoe werd dit onderzocht?

Randomisatie van patiënten met matig/ernstige depressie naar SSRI (n = 120), placebo (n = 60) en cognitieve therapie (n = 60). Uitkomstmaten waren verandering in depressie, neuroticisme en extraversie. Tevens werd een SSRI-behandelde groep vergeleken met een placebobehandelde groep, gematcht op de mate van depressieverbetering. Ten slotte werd onderzocht of neuroticismereductie een extra effect had op daling van depressierecidief over 12 maanden, bovenop het preventieve effect van depressiereductie.

Belangrijkste resultaten

SSRI’s lijken, onafhankelijk van het effect op depressie, een effect op neuroticisme en extraversie te hebben. Met placebo behandelde patiënten verbeterden goed op depressie, maar vrijwel niet op neuroticisme en extraversie; het effect op beide persoonlijkheidsfactoren was in de SSRI-groep 4 tot 8 maal groter. Gecontroleerd voor neuroticismeverandering, bleek het verschil in depressieverbetering tussen SSRI en placebo niet langer significant. In de gematchte groepen was de verbetering op neuroticisme en extraversie 3 tot 7 maal groter in de SSRI-, dan de placebogroep. De mate van neuroticismedaling in de SSRI-groep was gerelateerd aan de kans op depressierecidief na 12 maanden.

Consequenties voor de praktijk

De medicamenteuze behandeling van depressie resulteert niet alleen in depressiereductie, maar ook in een daarvan onafhankelijke verbetering van de persoonlijkheidskenmerken neuroticisme en extraversie, waarbij de neuroticismedaling voor de 12-maandsprognose een extra gunstig effect lijkt te hebben.