versie februari 2018
Toelichting
Het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, hierna ‘het NTvG’, wordt uitgegeven door de gelijknamige vereniging. De Vereniging NTvG, hierna ‘de Vereniging’, is onafhankelijk van de overheid en van instellingen met een winstoogmerk, zoals uitgeverijen of producenten van geneesmiddelen. Leden en oud-leden van de redactie kunnen lid worden van de Vereniging en de leden kiezen een bestuur, hierna ‘het Bestuur’. Het Bestuur heeft een groot deel van zijn taken gedelegeerd aan de directie, die bestaat uit een directeur en de hoofdredacteur. Waar in dit statuut sprake is van het Bestuur zou het ook kunnen zijn dat deze taak is gedelegeerd aan de directie.
De hoofdredactie bestaat uit een hoofdredacteur en een aantal adjunct-hoofdredacteuren, hierna ‘de Hoofdredactie’. De zelfstandigheid van de Hoofdredactie is vastgelegd in dit redactiestatuut. Het doel hiervan is de kwaliteit en onafhankelijkheid van de inhoud van het NTvG ondubbelzinnig te waarborgen.
Dit redactiestatuut is grotendeels gebaseerd op richtlijnen van de World Association of Medical Editors (WAME), maar is op maat gemaakt voor het NTvG. De volledige richtlijnen van deze organisatie zijn te vinden op www.wame.org. De reglementen over redactionele onafhankelijkheid van de WAME gaan uit van eigenaars (‘owners'). In dit redactiestatuut is deze term vervangen door ‘Bestuur' of soms ‘Vereniging', al naar gepast leek.
De passages over redactionele onafhankelijkheid worden voorafgegaan door algemene ‘Verantwoordelijkheden van de Hoofdredactie'.
Verantwoordelijkheden van de Hoofdredactie
- Het wekelijks uitbrengen van het NTvG, alsmede het op de website voor abonnees beschikbaar stellen van alle publicaties vanaf de eerste jaargang (1857).
- Het bewaken van de juistheid en integriteit van de inhoud van het NTvG door:
- ernaar te streven belangenverstrengeling in elk opzicht te vermijden;
- alle bijdragen een strikte en onafhankelijke beoordeling te doen ondergaan, zonder inmenging van de auteurs in het redactionele proces;
- vertrouwelijkheid van de ingediende manuscripten te verzekeren;
- redactionele en zakelijke belangen van het NTvG van elkaar te scheiden.
- Het respecteren van anderen dan de redactie en haar medewerkers die bij het NTvG betrokken zijn (lezers, auteurs, adviseurs en patiënten) door:
- het betrachten van openheid over de werkwijze van het NTvG (wijze van bestuur, leden van de redactie, aantal adviseurs, tijd die gemiddeld gemoeid is met de beslissing over een ingezonden artikel, percentage aanvaarde artikelen);
- het bedanken van adviseurs voor hun bijdrage;
- het beschermen van de vertrouwelijke persoonsgegevens betreffende patiënten over wie publicaties worden aangeboden.
- Het streven naar verbetering van de overdracht van wetenschappelijke informatie door:
- het bevorderen van het niveau van wetenschappelijk onderzoek en medische publicaties in de gemeenschap van potentiële auteurs en lezers;
- het publiceren van verbeteringen, retracties en ingezonden brieven naar aanleiding van gepubliceerde artikelen;
- het publiceren van achtergrondverhalen over actuele aangelegenheden, hetzij door redactieleden, hetzij op uitnodiging. Hieronder vallen ook bijdragen die in opdracht van de Hoofdredactie worden geschreven door onderzoeksjournalisten en die na uitvoerige raadpleging van deskundigen tot stand komen.
- Het uitnodigen van auteurs om een bijdrage aan het NTvG te leveren over onderwerpen die onvoldoende aan bod komen.
- Het bevorderen van de kwaliteit van het NTvG door:
- vertrouwd te raken met de hoogste standaarden wat betreft redactie, ‘peer review', ethiek van wetenschappelijk onderzoek, onderzoeksjournalistiek en de theoretische en empirische grondslagen daarvan;
- gebruik te maken van technische vernieuwingen voor verspreiding van gedrukte en elektronische informatie;
- het toepassen van geëigende methoden om de prestaties van het NTvG te meten.
De betrekkingen tussen de leden van de Hoofdredactie, het Bestuur en de leden van de Vereniging
De Vereniging (vertegenwoordigd door het Bestuur) en de Hoofdredactie hebben beide het welzijn van het NTvG op het oog, maar hebben daarbij een verschillende rol. De primaire verantwoordelijkheid van de Hoofdredactie is het informeren en scholen van lezers, met speciale aandacht voor de juistheid en het wetenschappelijke belang van de artikelen, en het beschermen en versterken van de integriteit en de kwaliteit van het NTvG.
De Vereniging is uiteindelijk verantwoordelijk voor alle aspecten die samenhangen met de uitgave van het NTvG, met inbegrip van personeel, financiën en zakelijke overeenkomsten. De betrekkingen tussen het Bestuur en de Hoofdredactie dienen gegrondvest te zijn op wederzijds respect en vertrouwen, met erkenning van elkaars gezag en verantwoordelijkheden. De volgende richtlijnen dienen ter bescherming van de verantwoordelijkheid en het gezag van zowel de Hoofdredactie als het Bestuur:
- In de arbeidsvoorwaarden van leden van de Hoofdredactie dienen schriftelijke afspraken te worden opgenomen over verantwoordelijkheden, duur van de aanstelling, openbaarmaking van banden met derden en de wijze waarop eventuele geschillen zullen worden opgelost.
- De afspraken over redactionele vrijheid dienen voor lezers ter inzage te zijn, door publicatie in het NTvG of op de website van het NTvG.
- Leden van de Hoofdredactie hebben gezamenlijk zeggenschap over de redactionele inhoud van het NTvG (‘redactionele onafhankelijkheid'). Het redactionele gedeelte omvat oorspronkelijke artikelen, opiniërende artikelen, achtergrondartikelen en nieuwsartikelen, zowel in druk als in elektronische vorm, ongeacht de wijze van publicatie en het tijdstip van publicatie. Het Bestuur en individuele leden van de Vereniging dienen geen invloed uit te oefenen op het beoordelen, selecteren of bewerken van afzonderlijke artikelen – noch rechtstreeks, noch door het scheppen van omstandigheden waardoor redactionele beslissingen kunnen worden beïnvloed.
- Redactionele beslissingen dienen gebaseerd te zijn op de validiteit van het ingezonden artikel en het belang ervan voor de lezers van het NTvG, niet op zakelijke of andere belangen van de Vereniging. De Hoofdredactie moet vrijelijk kritische maar verantwoorde meningen kunnen publiceren over alle aspecten van de geneeskunde en maatschappelijke aspecten van gezondheidszorg, zonder rekening te hoeven houden met tegenmaatregelen, zelfs als deze meningen niet stroken met de zienswijze van het Bestuur. Om het recht op deze vrijheid te behouden dient de Hoofdredactie breed advies in te winnen van adviseurs, redactieleden, medewerkers en lezers.
- De Hoofdredactie dient procedures in te stellen die een waarborg bieden tegen de invloed van commerciële, maatschappelijk of persoonlijke belangen op redactionele beslissingen en dient over deze procedures uitleg te geven aan alle belanghebbenden die daarom vragen.
- Het Bestuur heeft het recht leden van de Hoofdredactie in dienst te nemen en te ontslaan (met inachtneming van het arbeidsrecht), maar dat laatste alleen op grond van zwaarwegende overwegingen betreffende een zich herhalend patroon van onjuiste redactionele beslissingen, onenigheid over het beleid van het NTvG op de lange termijn, of persoonlijke gedragingen (zoals strafbare feiten) die in strijd zijn met een dergelijke vertrouwenspositie. Het kan eveneens noodzakelijk blijken de aanstelling van een hoofdredacteur te beëindigen wanneer het Bestuur en de Hoofdredactie van mening zijn dat onderlinge samenwerking in een sfeer van vertrouwen niet langer mogelijk is. Beëindiging van het dienstverband van een lid van de Hoofdredactie dient een zorgvuldig proces te zijn, in open overleg tussen het Bestuur en de Hoofdredactie, en dient niet overhaast te geschieden, uitgezonderd gevallen van duidelijk wangedrag.
- De grenzen van de redactionele vrijheid zijn moeilijk in algemene zin aan te geven. De Hoofdredactie dient zich open te stellen voor alle artikelen die legitieme gezichtspunten weergeven en dient de vrijheid te hebben deze te publiceren. Het Bestuur kan echter niet geacht worden leden van de Hoofdredactie te handhaven die bij voortduring krachtige en eenzijdige standpunten innemen die ingaan tegen de belangen en doelen van de Vereniging.
- De Hoofdredactie is verantwoording schuldig aan het Bestuur. Belangrijke beslissingen betreffende de aanstelling van de Hoofdredactie worden door het Bestuur voorbereid en voorgelegd aan de ledenvergadering. Desgewenst kan uit de leden van de Vereniging een commissie van toezicht worden benoemd om het Bestuur te adviseren in aangelegenheden die de redactionele onafhankelijkheid betreffen.
- Leden van de Hoofdredactie dienen zich te verzetten tegen maatregelen die in strijd zijn met de bovengenoemde beginselen, zelfs wanneer hun eigen positie daardoor in gevaar zou komen. Als zich dergelijke inbreuken voordoen, dienen alle collega-hoofdredacteuren ertoe bij te dragen deze ter kennis te brengen van de internationale medische, academische en algemene gemeenschappen.