Dit leerartikel is herzien. De herziene versie (D8076) is gecontroleerd op actualiteit en juistheid. Bij de herziene versie is een nieuwe nascholingstoets beschikbaar.
Op de hoogte blijven van nieuwe leerartikelen, compleet met geaccrediteerde toetsvragen en luisterversie?
⚡Schrijf je gratis in op een e-mail alert door het dossier Leerartikelen te volgen.⚡
In dit leerartikel gaan wij in op de diagnostiek en behandeling van de meest voorkomende oorzaken van afvallen aan de hand van 11 vragen uit de praktijk. Het belang van anamnese, lichamelijk onderzoek en de mogelijke inzet van aanvullend onderzoek komen ter sprake. Daarnaast besteden we aandacht aan de indicaties voor een verwijzing naar de tweede lijn en het consulteren van de diëtist.
Toets voor nascholing (verlopen)
Aan dit leerartikel was een toets gekoppeld waarmee je nascholingspunten kon verdienen.
/system/files/2022-01/D6025_Supplement%202.pdfOnbedoeld gewichtsverlies is een klacht waarmee de huisarts regelmatig wordt geconfronteerd. In de NIVEL-huisartsenregistratie van 2019 wordt een incidentie van gewichtsverlies genoemd van 5,3 per 1000 patiëntjaren (mannen: 4,3; vrouwen: 6,2). De meest voorkomende definitie van onbedoeld gewichtsverlies is een vermindering van het lichaamsgewicht van meer dan 5% in 6 maanden. Gewichtsverlies kan ook functieverlies veroorzaken, doordat spierafbraak optreedt. Alhoewel de oorzaak soms eenvoudig is vast te stellen, ligt het antwoord regelmatig minder makkelijk voor het oprapen.
Algemeen
Wat veroorzaakt onbedoeld gewichtsverlies?
In tabel 1 staan de meest voorkomende oorzaken van gewichtsverlies.1 Veel mensen associëren onbedoeld gewichtsverlies met een onderliggende maligniteit. Dit is lang niet altijd een terechte aanname.2
Gewichtsverlies is vaak een gevolg van minder inname of opname van voeding. Het kan ook veroorzaakt worden door een toename van fysieke inspanning of door toegenomen energieverbruik. Een toename in het energieverbruik kan het gevolg zijn van…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Van wie komt dit advies?
De auteurs schrijven in de paragraaf AANVULLEND ONDERZOEK: "Geadviseerd wordt om bij onverklaard gewichtsverlies geen fecale immunochemische test op bloed in de ontlasting te doen". Van wie komt dit advies? Met de zoektermen "fecal occult blood" en "weight loss" in Pubmed blijken de huisartsen in de Verenigde Staten daar anders over te denken als het personen betreft die ouder zijn dan 65 jaar. In de Amerikaanse literatuur verschenen twee artikelen over onbedoeld gewichtsverlies bij ouderen met de boodschap "Chest radiography and fecal occult blood testing should be performed" (1,2).
Op de site van het Antonius ziekenhuis staat dat één van de symptomen van darmkanker ongewild gewichtsverlies is (3). Vandaar de vraag: “Waar is de referentie van het advies om geen test op occult bloed in de ontlasting te doen bij ongewild gewichtsverlies?” Het argument dat de test alleen is gevalideerd in een asymptomatische populatie lijkt in tegenspraak met een Nederlandse meta-analyse waarin staat dat een positieve test bij gewichtsverlies zeer specifiek is voor colorectale kanker (4).
1. Huffman GB. Evaluating and treating unintentional weight loss in the elderly. Am Fam Physician. 2002;65:640-50.
2. Gaddey HL, Holder KK. Unintentional Weight Loss in older adults. Am Fam Physician. 2021;104:34-40.
3. https://www.antoniusziekenhuis.nl/sites/default/files/pdf/mdl_62-a-darmkanker.pdf?cb=1630920809
4. Jellema P, van der Windt DA, Bruinvels DJ, et al. Value of symptoms and additional diagnostic tests for colorectal cancer in primary care: systematic review and meta-analysis. BMJ. 2010;340:1269.
(Geen onderwerp)
We danken collega’s Van der Meulen en Hartman voor hun reactie op ons artikel. De plaats van de FIT test bij patiënten met symptomen is nu nog onvoldoende duidelijk. In het bevolkingsonderzoek signaleert de test bij asymptomatische patiënten rectaal bloedverlies waarop verder onderzoek wordt ingezet. Dat de sensitiviteit geen 100% is, wordt hierbij geaccepteerd. De populatie wordt elke 2 jaar uitgenodigd waardoor de sensitiviteit vanzelf stijgt. De test is beter in het aantonen dan het uitsluiten van darmkanker. Dit laatste is echter belangrijker bij patiënten met klachten waarbij de vooraf kans op darmkanker hoger is dan bij de asymptomatische populatie.
Ook in de aangehaalde systematische review van Jellema et al wordt gepleit voor verder onderzoek in de eerste lijn en constateren de auteurs dat de specificiteit weliswaar vrij hoog is bij patiënten met gewichtsverlies (76-92%), maar dat de sensitiviteit onbekend is.
De test wordt momenteel onderzocht bij symptomatische patiënten, zoals de groep met prikkelbare darm syndroom. Ook lijken de resultaten bemoedigend van een studie waarbij de FIT test werd geanalyseerd bij patiënten die door de huisarts verwezen werden naar een coloscopie centrum (D’Souza 2021). Echter, zolang we nog geen resultaten hebben van onderzoek bij patiënten met gewichtsverlies en de benodigde drempelwaarde van de FIT test, bevelen we de FIT niet aan om darmkanker uit te sluiten bij patiënten met onbedoeld afvallen.
D'Souza N, Georgiou Delisle T, Chen M, Benton S, Abulafi M; NICE FIT Steering Group. Faecal immunochemical test is superior to symptoms in predicting pathology in patients with suspected colorectal cancer symptoms referred on a2WW pathway: a diagnostic accuracy study. Gut. 2021 Jun;70(6):1130-1138.