Het syndroom van Frey

Amsterdam, augustus 1987,

Met veel genoegen las ik de klinische les van de collegae Franken, Tuinzing en Van der Kwast waarin zij aandacht besteden aan het syndroom van Frey (1987;1329-30). Een intrigerend, veelal iatrogeen beeld, waarvoor alleen symptomatische, palliatieve therapie voorhanden is. Helaas is van alle – op theoretische gronden: definitieve – chirurgische therapieën een hoog recidiefpercentage bekend. Tot voor kort was niet duidelijk of dit voor de fascia lata-interpositietechniek ook gold. De bovengenoemde auteurs sluiten een ‘succesvol zijn’ van deze techniek niet uit, ofschoon de techniek slechts ‘in uitzonderlijke gevallen’ aangewezen zal zijn.

Onze eigen resultaten met deze interpositietechniek waren alleen op korte termijn gunstig; op langere termijn recidiveerde het syndroom van Frey bij beide geopereerde patiënten.1 Vermoedelijk is dit ook bij de drie groepen auteurs die de techniek eerder beschreven, het geval geweest: slechts één van hen beantwoordde destijds onze schriftelijke vraag om late follow-up-gegevens.2-4 Dat antwoord luidde, dat de late follow-up bij de geopereerde patiënten niet aanwezig was. De conclusie van ons, destijds, was conform de bovengenoemde klinische les: lokale applicatie met glycopyrronium verdient, zo nodig, de voorkeur, en wel als zalf in een concentratie van 1%.

Utrecht, augustus 1987,

Franken et al. vragen nog eens aandacht voor het auriculotemporale syndroom van Frey (overmatige zweetsecretie pre-auriculair na ingrepen in het gebied van de glandula parotidea (1987;1329-30)). In tegenstelling tot de auteurs heb ik wel vele patiënten gezien die er ernstig door werden gehinderd.

Als mogelijke therapie wijzen zij op: lokale applicatie van scopolamine (veel bijwerkingen), intracraniële doorsnijding van de N. auriculotemporalis (grote ingreep) en subcutaan aanbrengen van fascia lata (dubieus effect op de lange duur?). Niet noemen zij de mogelijkheid van doorsnijding van de N. caroticotympanicus (ook wel: plexus tympanicus van Jacobson) die over de mediale wand van de middenoorholte verloopt. In deze zenuw verloopt een belangrijk gedeelte van de parasympathische preganglionaire secretomotore vezels die via het ganglion oticum en de N. auriculotemporalis de glandula parotidea bereiken. Deze therapie is door zeer velen met succes toegepast, ook door ons te beginnen met de ziektegeschiedenis die door mijn leermeester Van Dishoeck werd gepubliceerd en door schrijvers werd aangehaald.1 De methode werd oorspronkelijk door Hemenway aangegeven, het eerst door GoldingWood uitgevoerd en sindsdien is er in de literatuur over oorheelkunde zeer vaak over gerapporteerd.23 De ingreep bestaat uit het onder lokale of algehele anesthesie onder de microscoop opklappen van het trommelvlies, gevolgd door resectie van het verticaal over het promontorium verlopende gedeelte van de zenuw. Ook deze methode slaagt niet altijd. Men kan echter het waarschijnlijke effect tevoren vaststellen door met de genoemde jodium-stijfseltest het gebied van de zweetsecretie te bepalen en te fotograferen en dit onderzoek daarna te herhalen na anesthesie van het middenoor. De ingreep vereist geen grotere chirurgische vaardigheid dan die welke nodig is voor andere middenooroperaties.