Winst- en verliescommunicatie: framing is alles

U overweegt een relatief jonge patiënt een statine te geven. Om het nut te schetsen kunt u zeggen:

‘Uw kans op hart-vaatziekte wordt 30% lager.’

‘Uw kans om komende 10 jaar een hart-vaatziekte te krijgen daalt van 6 naar 4%.’

‘Uw kans om géén hart-vaatziekte te krijgen stijgt van 94 naar 96%.’

‘Om 1 hart-vaatziekte te voorkómen moet ik 50 mensen zoals u 10 jaar behandelen.’

Of u noemt alle genoemde varianten, maar dan omgerekend naar het sterfterisico; dat is 20 à 30% van het ziekterisico.

Alle bovengenoemde beweringen zijn gemiddeld even waar, maar uit onderzoek blijkt dat ze een totaal verschillende impact hebben op de ingeboezemde angst voor ziekte en de motivatie om dagelijks een preventieve pil te nemen. Voor- en tegenstanders van preventie spelen hierop in: de eersten roemen de 30% relatieve-risicoreductie, de laatsten benadrukken de kleine (vaak statistisch niet-significante) verlaging van het sterfterisico. En wat voor communicatie over de winst geldt, geldt evenzeer voor het geschetste verlies door bijvoorbeeld bijwerkingen of risico’s van preventiepillen. Framing is een krachtig wapen.

Richtlijnen voor cardiovasculair risicomanagement stellen doorgaans het absolute 10-jaarsrisico op hart- en vaatziekten centraal. Zelf heb ik zelden de indruk dat patiënten dat risico goed begrijpen of, beter gezegd, goed kunnen vertalen in een motivatie om ja of nee te zeggen tegen preventieve medicatie. Wat mij intuïtief beter lijkt is om de vraag ‘hoeveel langer en/of gelukkiger leef ik met die pillen?’ te beantwoorden. In dit nummer wordt die vraag gedeeltelijk beantwoord (D4362). Niet geheel, omdat de in het artikel geschetste winst in hartvaatziekte-vrije jaren niet één op één vertaalbaar is naar langer leven in goede gezondheid. Ook valt er methodologisch en psychologisch nog wel wat op af te dingen (D4246 en D4750). Wat we echter vooral niet weten is hoe we ‘de beste risico-uitleg’ moeten definiëren. Is dat die framing van de informatie waarbij de meeste mensen ‘ja’ zeggen tegen preventieve medicatie? Dat lijkt me niet. Misschien eerder andersom...