Wie is hier nou excellent?

Onlangs mocht ik dagvoorzitter zijn op het jaarlijkse congres van de Vereniging Chirurgie voor Medisch Studenten (VCMS). Deze jonge club presteert het om op een prachtige locatie een hyperprofessioneel evenement neer te zetten waaraan een hele serie topsprekers uit binnen- en buitenland deelneemt. Het leverde een van de leukste en leerzaamste symposia op waar ik ooit bij aanwezig ben geweest. Verder heb ik afgelopen jaar een student begeleid die al een boek had geschreven, iemand die een ontluikende carrière heeft als ‘talking head’ op tv, een violist met internationale orkestervaring, en dan nog iemand met een serieuze internationale modellencarrière.

Ik kon mij op het congres van de VCMS niet beheersen om een waarschuwende opmerking te plaatsen over te vroeg en te diep specialiseren, met daarbij uiteraard de hint om een breed Nederlandstalig medisch blad te lezen. In de pauze raakte ik in gesprek met een van de studenten, die bevestigde dat deze generatie elkaar helemaal gek zit te maken met hun cv-building.

Ik wil niets afdingen op de geweldige prestaties van deze getalenteerde studenten. Maar ik krijg er wel een ongemakkelijk gevoel bij. Zo ook Pieter Barnhoorn, die dit verschijnsel schitterend plaatst in het licht van de hedendaagse opleidingseisen en het jargon van excellentie waarin die gesteld zijn (D2651). Ik vraag mij daarbij telkens af wát er dan excellent is. Volgens mij vooral zaken die helpen om te klimmen in een immatuur idee van iets van een medische hiërarchie: specialist boven huisarts, academisch boven perifeer, professor boven staf. De kwaliteit van zorg voor de patiënt is dan slechts een bijproduct van het opklimmen van de dokter.

Op een ander niveau zie je dit ook terug in de zogenaamde expertisecentra en Europese referentienetwerken (C3870 en D2376). Ook daar creëren topdokters iets prachtigs voor de patiëntenzorg, maar zullen we moeten erkennen dat het pronken met het bordje ‘expertisecentrum’ ook een doel op zich is. En uit ervaring weet ik dat de politieke machinaties daarbij nooit ver weg zijn.

Ondertussen branden studenten en jonge dokters op en zoeken ze hun heil in het krampachtig afbakenen van werk en privé. Ik betwijfel of de oplossing daarin zit. Het opblazen van het ego voorbij zijn natuurlijke grenzen creëert leegte, en daarbij moet ik denken aan een uitspraak van Carl Jung: moderne mensen vinden god niet omdat ze niet laag genoeg zoeken. Er is vervulling te vinden in jezelf een beetje wegcijferen voor de patiënt of het team. Maar er is ook een belangrijke taak dat soort excellentie niet over het hoofd te zien omdat we zo omhoogkijken.