Kinderen met een bovensteluchtweginfectie die door hun ouders voor het naar bed gaan, zijn ingesmeerd met Vicks VapoRub – een vaselinesmeersel met kamfer, menthol en eucalyptus – hebben ’s nachts minder verkoudheidsklachten dan kinderen die ingesmeerd zijn met placebozalf (vaseline) en dan kinderen die niet worden ingesmeerd. De met Vicks…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:C746
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG
Werkt Vicks dan toch?
Onlangs meldde de nieuwsrubriek van het Tijdschrift dat Vicks VapoRub, een veel verkocht smeersel tegen verkoudheid, effectiever was dan placebo-smeersel (vaseline) en geen therapie bij het bestrijden van nachtelijke hoest en slaapproblemen bij verkouden kinderen (2010;154:C746). Dit nieuws-item was gebaseerd op een trial in Pediatrics (2010;126:1092-9). Bij nadere bestudering blijkt die studie echter aan alle kanten te rammelen. De blindering is vooral beroerd. Vicks ruikt sterk naar kamfer, en dus totaal anders dan vaseline. De onderzoekers probeerden dit op te lossen door alle ouders een potje Vicks te geven, en hen te vragen dit onder hun eigen neus te smeren (!) voordat de studiemedicatie bij het kind werd toegepast. Zodoende waren alle ouders dus in staat om de aard van de studiemedicatie bij hun kind te raden, simpelweg door de geur van hun eigen potje te vergelijken met die voor hun kind. De auteurs melden dan ook dat bijna alle ouders wisten welke medicatie hun kind gebruikt had. Weg blindering, en dat is bij een subjectief eindpunt (nachtelijke hoest, nachtrust) een kritieke studie-opzet-fout. Als men nu een objectief eindpunt (nachtelijke hoestopnames) had gebruikt had je nog iets aan de resultaten gehad, maar in deze opzet niet. Een tweede serieus bezwaar is dat de eerste auteur een betaalde consultant is van de fabrikant van Vicks. Naar mijn mening had de journalist die het artikel refereerde deze twee kritieke fouten moeten noemen in zijn bespreking. Dan had de lezer geweten dat het gevonden effect van Vicks waarschijnlijk vooral toe te schrijven is aan een placebo-respons. En dat is toch een wat andere boodschap dan we nu voorgeschoteld krijgen. Ook in de nieuwsrubriek dient wetenschappelijke nuance toegepast te worden alvorens de onwetende lezer vergast wordt op een vrolijjke boodschap.
Paul Brand, kinderarts
Werkt Vicks dan toch?
Gelukkig heeft collega Brand de moeite genomen om in de kerstvakantie te reageren op dit "nieuwsitem" van eind november 2010. De fabrikant (Procter & Gamble) ziet de verkoop waarschijnlijk teruglopen (hoera) en meende daar wat aan te moeten doen en dat lukte met het tijdschrift Pediatrics. . . . Naast de methodologische zorgen over de sterke geur,die de resultaten sterk in twijfel trekt, maak ik me juist zorgen over de wel aanwezige (bij)werkingen van (vooral) kamfer, eucalyptusolie, levomenthol en eventueel terpentijnolie. De fabrikant zegt dat men Vicks niet moet gebruiken bij kinderen onder de 2 jaar. Toch herinner ik me de casus van een baby met een neus vol Vicks die apneus had. In elke apotheek en in menig huishouden is Vicks Vaporub, Vicks inhaler ( voor boven de 6 jaar), maar ook Dampo (van Bayer) en Luuf (Nycomed) nog aanwezig. In de litteratuur worden convulsies beschreven na het gebruik (ingestie,maar ook door insmeren en inhaleren) van kamferolie (o.a. Pediatrics 2009;123: 1269-72).Men moet ook rekening houden met mengsels uit het land van herkomst van de ouders, met daarin hogere concentraties kamfer. Intussen is de fabrikant niet voor een (neus)gat te vangen , want Vicks zou ook werkzaam zijn tegen voetschimmel ( Consum Rep 2006;71:49). En kamferolie tegen scabies ( J.Egypt Soc Parasitol 2003;33:47-53) . Mocht u Vicks inhaler willen gebruiken voor uzelf of kind, weet dan dat daar methamfetamine in zit (J.Anal Toxicol 2005;29:759-61; niet zo erg misschien, maar wel detecteerbaar in de urine, dus gebruik het niet als u (w kind) een medaille in de topsport wil winnen . Vrij verkrijgbare producten met kamfer zouden niet in een huishouding met kleuters aanwezig moeten zijn, en vooral niet als het helemaal niet tegen verkoudheid werkt. Nu de opmaak van het Tijdschrift geschikt is gemaakt voor onze jonge en aanstaande collega's, zou ik het zinvol vinden dat deze reacties ook onder de aandacht komen van de lezers.
T.J. Herweijer, kinderarts, Medisch Orthopedagogisch Centrum A'dam