Wenckebach en zijn ritme

Karel Frederik Wenckebach (1864-1940) showed an aptitude for research even as a medical student in Utrecht. After graduation and a thesis on the bursa of Fabricius he worked as an assistant in the physiological laboratory. Following a stint as general practitioner in a mining community (1891-1896) he returned to Utrecht, where he could combine his practice with physiological studies, especially disturbances of the heart rhythm. In 1899, with no other recording instruments than a sphygmomanometer for tracing the radial pulse and a tuning fork for chronometry, he described the ‘rhythmic arrhythmia’ phenomenon: a missed beat after a given number of regular beats (mostly between three and six), followed by an intermission shorter than the interval between two regular beats. The Wenckebach rhythm is now also known as type I second-degree atrioventricular block. Wenckebach subsequently became a professor of medicine in Groningen (1901), Strasbourg (1911) and Vienna (1914-1929).

Conflict of interest: none declared. Financial support: J.P. Gijselhart works part time for the Association of the Dutch Journal of Medicine (Vereniging Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde), Amsterdam.

Karel Frederik Wenckebach wordt in 1864 geboren te Den Haag.1 Zijn vader, ingenieur voor telegrafieverbindingen, overlijdt 10 jaar later. Zijn moeder verhuist daarop naar Utrecht, waar Wenckebach het gymnasium doorloopt en geneeskunde studeert. Tijdens zijn studie verricht hij wetenschappelijk onderzoek op embryologisch-zoölogisch gebied, mede vanwege een stage in Napels; zijn proefschrift uit 1888 gaat over de bursa Fabricii bij vogels.

Eenmaal arts, werkt hij als assistent bij de fysioloog Engelmann. Toch wordt hij in 1891 huisarts in Heerlen; deze stap hangt vermoedelijk samen met zijn huwelijk met Catharina Henny. In het snelgroeiende mijnplaatsje schrijft hij zijn 2 eerste artikelen voor het Tijdschrift: over ‘sero-therapie’ (serumtherapie) bij difterie en over luchtinblazing bij tuberculeuze peritonitis. In 1896 keert hij terug naar Utrecht, waar hij de medische praktijk kan combineren met een assistentschap bij Engelmanns opvolger Zwaardemaker. Hij wijdt zich daar aan het hartritme, een onderwerp dat hem niet meer zal…

Artikelinformatie

2 augustus 2011

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A3128

Vakgebied

Hart en vaten

Auteursinformatie

Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, Amsterdam.

Prof.dr. J. van Gijn, curator medisch-historische bibliotheek; drs. J.P. Gijselhart, cultuurfilosoof en bibliothecaris.

Contact prof.dr. J. van Gijn (jan@vangijn.com)

Verantwoording

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: J.P. Gijselhart heeft een deeltijdaanstelling bij de Vereniging Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.
Aanvaard op 21 maart 2011