Wat je niet kent, herken je niet

Een bordje met bovenstaande tekst hing in de overdrachtszaal in Maastricht waar ik als student-assistent op de afdeling Cardiologie onderzoek deed. Met het vorderen van mijn studie werd me steeds meer duidelijk wat de werkelijke inhoud van deze uitspraak was. De basisgedachte is duidelijk: ken je de beginselen van het ecg niet, dan zul je ook niet de eerste tekenen van een hartinfarct op datzelfde hartfilmpje herkennen. Maar er is meer in de geneeskunde. In de spreekkamer doen we aan patroonherkenning, we combineren gegevens en proberen zo tot een werkdiagnose te komen. Hierbij hoort dat we ook die gegevens oppikken die afwijkend zijn en die we niet direct kunnen plaatsen. Dat maakt van een dokter een goede onderzoeker. Velen van u weten dat een aantal jaren geleden de Nobelprijs voor geneeskunde werd uitgereikt aan de ontdekker van Helicobacter pylori als oorzaak van maagzweren. Al vroeg in de 20e eeuw was het dokters opgevallen dat er zich bacteriën in de maag bevonden, maar steeds werd deze bevinding niet op waarde geschat. Pas toen een Australische dokter zichzelf besmette met deze bacterie, werd het verband met de maagzweer herkend. Nu ligt deze ontdekking al enige jaren achter ons en kunnen we met antibiotica dit beest de baas. Ook is de relatie met maagzweren alom bekend, maar toch blijkt H. pylori na al die jaren ons nog steeds te kunnen verrassen. In dit nummer schrijft collega Samson over 2 patiënten die bij laboratoriumonderzoek een wel heel laag aantal trombocyten hadden (A4799). In de klinische praktijk komt een laag trombocytengetal niet zelden voor. Nogal eens hebben deze patiënten levercirrose met een grote milt of komen we er met oriënterend hematologisch onderzoek wel uit. Maar dit was niet zo bij de beschreven patiënten uit deze klinische les. Toevallig werd een H. pylori-infectie vastgesteld en na behandeling met antibiotica steeg het trombocytengetal weer naar referentiewaarden. Over het hoe en waarom zijn de boeken niet gesloten, maar wel vind ik het een prachtig voorbeeld van scherpzinnig klinisch redeneren. De auteurs togen aan het werk met de klinische bevindingen en hebben gezocht naar een oorzaak door het deduceren en combineren van bevindingen. Natuurlijk, als je ‘trombocytopenie’ en ‘helicobacter’ intikt op Google, komt de associatie als vanzelf boven water. Maar je moet eerst deze gegevens als afwijkend herkennen. Met dat ene stapje extra voor je patiënt kun je het verschil maken. Dat vergt wel het overwinnen van ongeloof, net zoals die Australische dokter heeft gedaan. Blijf kijken en zoeken. In iedere praktijk komen praktijkparels langs, ze wachten alleen maar op herkenning, door u.