Vuilnisman, kan die zorg niet weg?

10 jaar bestaan ze, zo ongeveer: zorggroepen. Als paddenstoelen schoten ze vanaf 2007 uit de grond. De zorg voor chronische patiënten moest beter en het was het makkelijkst om te beginnen met patiënten met diabetes mellitus. Die werden voor een groot deel toch al door huisartsen behandeld, maar dat ging naar verluid een beetje op zijn elfendertigst. Samenwerking, procesverbetering, structuur en toezicht zouden die zorg snel beter maken. Het is en was – een beetje kort door de bocht – genoeg als de HbA_1c-waarde werd gecontroleerd, de bloeddruk gemeten en naar eeltknobbels was gekeken. Om een of andere reden zijn dat uitkomstindicatoren van goede zorg.

Jammer genoeg vergaten we te kijken of patiënten gewoon op zaterdag naar de supermarkt konden lopen met alle tenen in hun schoenen en of ze daar zonder bril de allerkleinste lettertjes op de verpakking van gezonde en ongezonde voedingsmiddelen konden lezen zonder dat nare diarree door de hun verplicht voorgeschreven metformine hen onderweg noodzaakte een wc op te zoeken of dat ze ergens kortademig moesten rusten door hartfalen door andere middelen. Huisartsen dumpten de diabeteszorg bij hun praktijkondersteuners, zodat de meeste hun huisarts voor deze aandoening nooit meer zien, hoewel het NHG de huisarts aanraadt eenmaal per jaar moeite te doen hen wel zien.

Diabetespatiënten zijn, daar geloof ik wel in, beter af dan jaren geleden. We kijken en controleren beter, er is meer ruimte in richtlijnen voor individuele risicoschattingen en zorgplannen, en onze ondersteuners zijn vaak aardig en vragen zelfs naar seks (A9896). Maar het zicht op waar het in de zorg echt om gaat – ‘kan iemand nu of in de toekomst mét een behandeling meer dan zónder?’ – dat meten we niet. En de vraag is of we voor betere zorg die kerstboom aan nieuwe zorgmodellen nog steeds nodig hebben.

Het toezicht door de IGZ lijkt in ieder geval niet te helpen (A9862). Het is lovenswaardig dat de IGZ zelf een fraaie RCT doet naar de effectiviteit van haar handelen, maar het verbaast me dan weer dat de simpele conclusie ‘laten we dit maar niet meer doen’ niet getrokken wordt. Ook in bijvoorbeeld Quebec was het nut van zorggroepen bij diabetespatiënten maar beperkt: alleen een beetje minder opnamen. In Nederland is een echte trial over kwaliteit van zorg met of zonder ketenzorg niet meer mogelijk, want vrijwel alle huisartsen zitten in een van die 115 zorggroepen. En zoals het nu eenmaal in de zorg gaat, gaan organisaties bij tegenvallende resultaten nadenken of ze niet moeten ‘doorontwikkelen’ (zie www.ineen.nl/leden/zorggroepen). Zou het niet een goed idee zijn om ze precies 10 jaar na de introductie weer op te doeken? Niet-effectieve diagnostiek en behandelingen maar ook niet-effectieve zorginstellingen moeten gewoon met de vuilnisman mee.