Voeding en gezondheid - potentiële gezondheidsvoordelen en risico's van vegetarisme en beperkte vleesconsumptie in Nederland

- In the latest Dutch national food consumption survey (1998) just over 1 of subjects (about 150,000 persons) claimed to be vegetarians; however, a much larger group (6 or approximately 1 million persons) ate meat ≤ once a week.

- Vegetarianism can be subdivided into lacto-vegetarianism (a diet without meat and fish) and veganism (a diet without any animal foods whatsoever, including dairy products and eggs).

- A recent meta-analysis showed that vegetarians had a lower mortality from ischaemic heart disease than omnivorous subjects; however, cancer mortality and total mortality did not differ. Although a high consumption of red meat, which is rich in haeme iron and saturated fat, may increase the risk of cardiovascular disease and some types of cancer, this does not apply to white meat and fish. In fact, the most important protective effect would seem to be derived from the consumption of unrefined vegetable products (whole-grain cereals, vegetables, fruits, nuts and legumes) and fish.

- In other words, a prudent, omnivorous diet with moderate amounts of animal products, in which red meat is partly replaced by white meat and fish (especially fatty fish), together with the consumption of ample amounts of unrefined vegetable products, is thought to be just as protective as a vegetarian diet.

- On the other hand, the omission of meat and fish from the diet increases the risk of nutritional deficiencies. A vegan diet, in particular, leads to a strongly increased risk of deficiencies of vitamin B₁₂, vitamin B₂ and several minerals, such as calcium, iron and zinc.

- However, even a lacto-vegetarian diet produces an increased risk of deficiencies of vitamin B₁₂ and possibly certain minerals, such as iron.

- Data from the latest Dutch food consumption survey suggest that 5-10 of all inhabitants of the Netherlands (up to 1 million persons) actually have a vitamin B₁₂ intake below recommended daily levels.

- In medical practice, the possibility of vitamin B₁₂ deficiency in subjects consuming meat or fish ≤ once a week deserves serious consideration. In case of doubt, evaluation is indicated using sensitive and specific deficiency markers such as the levels of methylmalonic acid in plasma or urine.

- Alternative dietary sources of vitamin B₁₂ instead of meat are fish (especially fatty fish is a good source of vitamin B₁₂), or a vitamin-B₁₂-supplement.

Samenvatting

- Terwijl in 1998 ruim 1 van de Nederlandse bevolking (circa 150.000 personen) naar eigen zeggen vegetariër was, was er een veel grotere groep (6, overeenkomend met circa 1 miljoen personen) die ≤ 1 maal per week vlees at.

- Vegetarisme valt uiteen in lactovegetarisme (een voeding zonder vlees en vis) en veganisme (een voeding geheel zonder dierlijke producten, dus ook zonder melkproducten en eieren).

- Uit een recente meta-analyse blijkt dat vegetariërs ten opzichte van omnivore personen een lagere sterfte aan ischemische hartziekten hebben, maar een even hoge sterfte aan kanker en totale sterfte. De belangrijkste beschermende factor lijkt niet zozeer het vermijden van rood vlees (dat rijk is aan heemijzer en verzadigd vet), maar het gebruik van voeding die rijk is aan ongeraffineerde plantaardige producten (zoals granen, groenten, fruit, noten en peulvruchten) en vis.

- Een verstandige omnivore voeding met matige hoeveelheden dierlijke producten, het deels vervangen van rood vlees door wit vlees en vis, en het gebruik van rijkelijk ongeraffineerde plantaardige producten heeft derhalve een vergelijkbaar beschermend effect als een vegetarische voeding.

- Daarentegen leidt het weglaten van vlees en vis uit de voeding tot een verhoogd risico op voedingstekorten. Met name bij een veganistische voeding bestaat een groot risico op tekorten aan vitamine B₁₂, vitamine B₂ en verschillende mineralen, waaronder calcium, ijzer en zink.

- Echter, ook een lactovegetarische voeding geeft een verhoogd risico op tekort aan vitamine B₁₂ en mogelijk sommige mineralen, zoals ijzer.

- Recente gegevens wijzen op een te lage vitamine-B₁₂-inname bij 5-10 van alle Nederlanders.

- In de medische praktijk dient bij mensen die ≤ 1 maal per week vlees of vis eten rekening te worden gehouden met een verhoogd risico op vitamine-B₁₂-tekort. In twijfelgevallen is onderzoek op zijn plaats met sensitieve en specifieke deficiëntiemarkers, zoals methylmalonzuur in plasma of urine.

- Alternatieven voor vlees zijn het regelmatig eten van vis (met name vette vis is een goede bron van vitamine-B₁₂) of het gebruik van een vitamine-B₁₂-supplement.