Verhogen orale anticonceptiva het risico op het ontstaan van systemische lupus erythematodes?

Sanchez-Guerrero et al. onderzochten in een cohort van 121.645 verpleegkundigen of het gebruik van orale anticonceptiva de incidentie van systemische lupus erythematodes (SLE) veranderde.1 Het gebruik werd geregistreerd door middel van schriftelijke, tweejaarlijkse enquêtes. Deze bevatten ook vragen naar het vóórkomen van symptomen van SLE. Indien deze symptomen voorkwamen, werden de medische dossiers bestudeerd. SLE werd op verschillende manieren gedefinieerd, maar in alle gevallen was de incidentie van SLE hoger bij de vrouwen die ooit orale anticonceptiva hadden gebruikt. Er was echter geen relatie tussen de duur van dit gebruik en de incidentie van SLE; evenmin was er een relatie tussen de tijdsduur na het laatste gebruik van orale anticonceptiva en het tijdstip van diagnose van SLE. Daarbij was het aantal patiënten met SLE relatief klein (ongeveer 100) en was het gevonden relatief risico weliswaar statistisch significant, maar klein (tussen de 1,3 en 1,9, afhankelijk van de definitie).

De resultaten van dit onderzoek zijn in tegenspraak met die van het patiënt-controleonderzoek bij 195 SLE-patiënten verricht door Strom et al.2 Hierin werd geen verschil gevonden tussen SLE-patiënten en controlepersonen ten aanzien van eerder gebruik van orale anticonceptiva. De kritiek op dit onderzoek is dat als controlepersoon een goede vriendin van de patiënt is gebruikt. Het is denkbaar dat vriendinnen qua leefgewoonten te veel lijken op patiënten om verschillen te kunnen vinden.

Een methodologische vraag is of het identificeren van een risicofactor voor een zeldzame ziekte betrouwbaarder gedaan kan worden via een patiënt-controleonderzoek (met als probleem het vinden van de juiste controlepersonen) dan via een prospectief cohortonderzoek (met als probleem het vinden van voldoende patiënten). De gegevens van beide onderzoeken suggereren echter dat als er al een effect is van het gebruik van orale anticonceptiva op de incidentie van SLE, dit effect te klein is om relevant te zijn. Volgens ons betekenen deze onderzoeken voor de medische praktijk dat men het gebruik van orale anticonceptiva voor risicogroepen met een verhoogde kans op SLE, zoals eerstegraadsfamilieleden van SLE-patiënten, niet hoeft af te raden.