Veiligheid en bewijs, een slecht huwelijk

Toen ik de e-mail met het onderwerp ‘re-certificering BROK’ in mijn mailbox zag, kreeg ik hetzelfde gevoel als bij de brief met de verplichte APK-keuring voor mijn auto. Bij die laatste ben ik allang gestopt me af te vragen hoeveel mensen niet meer verongelukken dankzij deze keuring. Je gaat gewoon naar de APK-straat in Utrecht Overvecht en waar de eigen garage nog meende dat reparaties van 2500 euro nodig zijn, ben je nu voor een paar tientjes weer helemaal veilig.

De BROK (wat staat voor ‘Basiscursus Regelgeving en Organisatie Klinisch onderzoekers’) is in het leven geroepen om het klinisch onderzoek veiliger te maken en richt zich vooral op kennis over regelgeving. Daar is niks mis mee, maar maakt de BROK het klinisch onderzoek veiliger? Niet erg waarschijnlijk, omdat die veiligheid vooral met de kennis van de interventie, methode van onderzoek en indicatie te maken heeft. Dat toetst BROK niet; sterker nog: daar hebben we geen regelgeving voor.

Maar ook in de zorg menen we veiligheid met etiketjes en certificering te kunnen afdwingen. Wat al die veiligheidsbevorderende interventies gemeen hebben, is dat er nauwelijks bewijs is voor de effectiviteit ervan. Hele ziekenhuizen worden tegenwoordig gecertificeerd. Daar zitten zeker goede zaken tussen, maar bewijs voor de effectiviteit van grote delen ontbreekt. Het argument dat certificering in de Verenigde Staten heel gebruikelijk is, is opeens voldoende om bakken met geld uit te geven aan windowdressers. Gezien de staat van de Amerikaanse gezondheidszorg en het geld dat daarin omgaat, eerder een argument om er van af te zien.

Deze certificeringsmanie staat haaks op het beleid van het College voor Zorgverzekeringen (CVZ), dat verantwoordelijk is voor het pakketbeheer. CVZ eist dat nieuwe behandelingen aantoonbaar beter moeten zijn dan de gebruikelijke. Dit is ook wat onze minister wil, een pakket van verzekerde zorg dat rekening houdt met de stand van de wetenschap en zoveel mogelijk evidencebased is, en waarbij overbodige zorg verdwijnt.

Iedere keer leren we van goed uitgevoerd onderzoek dat het toch allemaal iets anders uitpakt dan we dachten. Ook in dit nummer wordt dat weer in diverse artikelen geïllustreerd. Orale glucocorticoïden blijken toch niet effectief bij acute rinosinusitis (A5808). En in tegenstelling tot wat gedacht werd, blijkt het risico op baarmoederhalskanker na behandeling van premaligne afwijkingen van de cervix niet genormaliseerd (A5996). Interventies in de zorg moeten volgens wetenschappelijke methoden worden geëvalueerd. Dat geldt voor nieuwe en oude zorg, maar net zo goed voor allerlei interventies die pogen de zorg veiliger te maken.