Van jong tot oud

Tegeltjeswijsheid: om oud te kunnen worden moet je eerst door je kinderziekten heen. Dat is met alle vaccinaties tegenwoordig nogal eenvoudig. Mazelen, rode hond, wanneer zie je die nu nog? Kinkhoest nog wel. De traditionele kinderziekten lijken alleen nog in de boekjes te bestaan. Een van de succesverhalen van de Nederlandse collectieve preventie is het Rijksvaccinatieprogramma. Het percentage gevaccineerde kinderen blijft onverminderd hoog (bl. 950) en sinds de invoering van de vaccinatie tegen meningokokken uit serogroep C komen die ook alleen nog maar bij ongevaccineerden voor (bl. 958). Maar dan is het voorkómen van aandoeningen nog lang niet afgelopen. Dan wordt het moeilijk en moet je het ook grotendeels zelf doen: niet te dik worden, gezond eten, veel bewegen om hart- en vaatziekten voor te zijn. Als je dan op middelbare leeftijd geen infarct gekregen hebt, moet je gezond oud worden. Anders eindig je als kwetsbare oudere uiteindelijk in het verpleeghuis.

Eind april 2009 heeft de Gezondheidsraad (GR) een lezenswaardig rapport uitgebracht over preventie bij ouderen (www.gr.nl). Moeten alle ouderen nog wel flink bewegen? Moet je op je tachtigste nog stoppen met roken? Gezond oud worden is niet het vermijden van ziekten, maar het beperken van beperkingen. Uiteindelijk worden we vrijwel allemaal kwetsbaar, laten ons lijf en ook onze geest steken vallen. De beste manier om met beperkingen om te gaan heeft niets met geneeskunde te maken, maar is zorgen voor een netwerk dat groot genoeg is. Dat is alleen ook niet iedereen gegeven. Van de GR moet vooral de huisarts letten op ‘profielen van kwetsbaarheid en zelfredzaamheid’. Familievetes, slechts een enkele kleinzoon die zorgen moet voor een 90-jarige die elke dag honderd keer opbelt; er zijn vaak nogal moeilijk te meten kwetsbare zaken in de dagelijkse praktijk. Die passen vast niet in een profiel.

Intussen moeten de wetenschappers volgens de GR interventieprogramma’s op effectiviteit onderzoeken en de overheid moet dat stimuleren. De spagaat tussen individuele zorg en individuele keuzen enerzijds en bewezen collectieve preventie anderzijds is nergens zo groot als in de zorg voor ouderen.

Wat gaat u als dokter doen als u bijna oud bent? Ik ga later misschien wel roken in de hoop op een fataal myocardinfarct op mijn 82e, net voor ik dement word, denk ik wel eens.