Van gen naar ziekte; X-gebonden hydrocefalus en L1CAM

- X-linked hydrocephalus (hydrocephalus due to congenital stenosis of aqueduct of Sylvius; MIM number 307000) has a variable clinical expression. About 5 of cases of non-syndromal hydrocephalus are affected by this condition. The severe clinical phenotype is characterized by hydrocephalus and adducted thumbs in a newborn boy, the milder phenotype by mental retardation and spastic paraplegia. Female carriers may show mild features. Mutations in the L1CAM gene have been demonstrated to cause the condition. The gene is located at Xq28 and encodes for a cell surface glycoprotein that consists of an extracellular part with 6 immunoglobulin and 5 fibronectin type III-like domains, a single pass transmembrane domain and a short cytoplasmic domain. Mutations are documented in about 75 of classical cases. Reliable prenatal diagnosis is possible when a mutation has been documented.

Inleiding

de ziekte

Congenitale hydrocefalus is een ernstige afwijking, die vele oorzaken kent. Centraal staat een verstoring in de circulatie en absorptie van liquor. Aangeboren afwijkingen van het centrale zenuwstelsel, een bloeding, infectie, trauma, teratogene stoffen en (soms) een tumor kunnen alle hydrocefalus tot gevolg hebben. Zijn er bijkomende aangeboren afwijkingen (bijvoorbeeld aan het oog of hart), dan wordt de aandoening ‘syndromaal’ genoemd.

In ongeveer 5 van de gevallen van niet-syndromale hydrocefalus gaat het om de X-gebonden vorm (‘hydrocephalus due to congenital stenosis of aqueduct of Sylvius’; Mendelian Inheritance in Man (MIM), nummer 307000).1 Deze vorm werd in de jaren veertig van de vorige eeuw voor het eerst beschreven en is de frequentste genetische vorm van congenitale hydrocefalus.2

De klinische kenmerken zijn variabel. In de meeste families overlijden de aangedane jongens vóór, tijdens of vlak na de geboorte. Post partum is opvallend dat, naast de kenmerken van hydrocefalus…