Van bureaula naar richtlijn

Vijf jaar geleden was ik op bezoek bij het Erasmus MC voor een gesprek met de man die later ‘minister Kuipers’ werd. Ik vroeg hem: ‘Jullie ziekenhuis is grootverbruiker van dure geneesmiddelen. Mogen we daar eens aan rekenen?’ Behalve zijn zegen hadden we ook zijn geld nodig. Hij toonde interesse, stelde wat kritische vragen, en 15 minuten later stond ik buiten met mandaat om te rekenen aan de doelmatigheid van behandelingen voor drie indicaties, waaronder multiple sclerose (MS, ruim 180 miljoen per jaar aan geneesmiddelen). Ik zat op rozen.

Rekenen aan doelmatigheid konden we wel, maar zoals altijd was er aan het begin van een project een gapend gat aan klinische kennis. Voor multiple sclerose werd het ErasMS centrum een bevlogen onderzoekspartner. En ook voor de andere ziektegebieden boden vooruitstrevende artsen inhoudelijke begeleiding. Als wederdienst konden wij hen inwijden in de wereld van kosteneffectiviteit; vaak toch een ‘black box’ voor buitenstaanders.

'Jullie zijn grootverbruikers van dure geneesmiddelen'

Na een jaar was het rekenwerk klaar en wisten we welke volgorde van voorschrijven van medicatie het meest doelmatig was. Maar ik was verre van tevreden. Veel geleerd: ja. Goede publicaties: ja. Maar hebben we de voorschrijfpraktijk in Nederland beïnvloed? Onze inzichten laten resoneren bij medisch specialisten in heel het land? Nee. Doelmatig voorschrijven vraagt iets wat voor veel artsen tegenintuïtief is: rekening houden met de kosten van zorg in plaats van alleen de effectiviteit. Er zat niks anders op dan door te blijven werken, nieuwe klinische inzichten in het model verwerken en overal presentaties geven, ook toen het onderzoeksgeld al lang op was.

Maar het verhaal kent een goed einde. Een jaar geleden mochten we met onze kosteneffectiviteitsinzichten aanschuiven bij de richtlijncommissie voor MS. Deze commissie was nieuwsgierig, dapper en nam de inzichten op in de doelmatigheidsmodule van de richtlijn. En ik? Ik wil na deze positieve ervaringen nooit meer werk doen dat alleen maar in een publicatie of een bureaula belandt. Helaas voor mij: als het rekenwerk klaar is, moet de echte klus nog beginnen.