Toename in extramuraal opioïdgebruik in Nederland

Doel

Beschrijven van patronen in extramuraal gebruik van opioïden in Nederland.

Opzet

Beschrijvend, retrospectief onderzoek op basis van declaratiegegevens van zorgverzekeraars.

Methode

Van iedere Nederlandse zorgverzekerde verzamelden wij voor de jaren 2010-2017 de declaraties van alle typen opioïden, met uitzondering van codeïne en buprenorfine. Hieruit berekenden wij het totaal aantal gebruikers in Nederland, uitgesplitst naar oxycodongebruik en totaal opioïdgebruik. Deze totalen stratificeerden we naar leeftijd en geslacht. Tot slot onderzochten we het gemiddelde aantal voorgeschreven ‘defined daily doses’ (DDD’s), de duur van het gebruik, het type voorschrijver, en regionale patronen in opioïdgebruik.

Resultaten

In totaal gebruikten 3.655.265 unieke verzekerden opioïden in de onderzoeksperiode. Het totaal aantal opioïdgebruikers per jaar nam in de periode 2010-2017 toe van 650.864 naar 1.010.474. Deze stijging wordt met name veroorzaakt door de stijging van oxycodongebruik. Oudere en vrouwelijke patiënten gebruikten vaker opioïden. De verhouding tussen het aantal kortdurend en langdurend opioïdgebruikers bleef stabiel in de onderzoeksperiode; ongeveer 21% van de gebruikers gebruikte in een kalenderjaar 4 maanden of langer een opioïd. Huisartsen schreven in 2017 82% van het aantal DDD’s opioïden voor; het percentage DDD’s oxycodon dat door medisch specialisten werd voorgeschreven, steeg in 7 jaar van 2,8 naar 14,2%.

Conclusie

Het opioïdgebruik neemt toe in Nederland, maar de verhouding tussen langdurend en kortdurend gebruik is de afgelopen jaren gelijk gebleven. Huisartsen schrijven het merendeel van de extramuraal gebruikte opioïden voor, maar een groeiend gedeelte van de opioïdvoorschriften is afkomstig van medisch specialisten.