Terughoudend zijn

Binnenkort krijgen wij een nieuwe koning. En nog wel één die verstand heeft van water. Dat is ook broodnodig, want zijn onderdanen hebben recht op schoon water. Maar helaas is er wat mis met ons water. Leest u maar eens het artikel van Van der Hoek en collega’s (A5687). Deze onderzoekers hebben vastgesteld dat er in ons oppervlakte-, grond- en drinkwater resten van geneesmiddelen te vinden zijn. Weliswaar lijken de concentraties van deze stoffen vrij laag te zijn, maar toch is niet goed bekend wat de uitwerking daarvan op langere termijn is. Je hoort er weinig over in de media. Op de website van het RIVM valt te lezen dat van 2 geneesmiddelen, namelijk amoxicilline en ethinylestradiol, wordt verondersteld dat deze mogelijk risico’s voor het zoetwaterecosysteem kunnen opleveren. Alle reden dus voor artsen om bij het voorschrijven van deze middelen daar even bij stil te staan. Natuurlijk, als er een geheide indicatie is dan moet het, maar zeker in het geval van antibiotica met een breed spectrum is, ook al om andere redenen, een zekere mate van terughoudendheid gewenst.

Dat geldt overigens ook voor andere aspecten van de geneeskunde. Neem het voorbeeld van de anesthesie bij jonge kinderen, waarover De Graaff en zijn collega’s schrijven in dit nummer (A5198). Hoewel het allemaal niet bewezen is dat algehele anesthesie schadelijk is voor de jonge hersentjes, zijn er toch voldoende gegevens die suggereren dat zulks wel het geval zou kunnen zijn. Ook hier past dus weer enige terughoudendheid.

Zomaar 2 voorbeelden in dit nummer die ons tot reflectie zouden moeten bewegen. Even wat minder doen, en soms helemaal niets, is helemaal niet zo erg. Waarom moeten wij zo nodig altijd wat doen? Het zal heus wel iets minder uitgesproken zijn dan de recente cijfers van zorgverzekeraar CZ ons willen doen geloven, maar wij lijken toch moeite te hebben met een beperkte interventie. Toen ik, bijna 40 jaar geleden, in Swaziland werkte, kwam ik niet weg bij een patiënt zonder iets gedaan te hebben, al was het maar het geven van een injectie met fysiologisch zout. De magie van die handeling was belangrijk voor het vertrouwen van de patiënt in de arts. In onze maatschappij lijkt een dergelijke magie ook nog steeds een rol te spelen. Wie dat leert te beheersen, zou koning mogen worden … van Katoren.