Terug naar de toekomst

Met het dalen van de ziekenhuisopnames en het stijgen van vaccinatiegraad en gevoelstemperatuur slaat onvermijdelijk covid-19-moeheid toe. Ik – en daarmee bedoel ik mezelf en niet het OMT – denk dat de marathon gelopen is voordat de Olympische Spelen beginnen. De vaccinatiegraad stevent af op een fraaie 85% en met de mogelijkheid om vaccins aan te passen aan varianten waarvoor huidige vaccins minder effectief zouden zijn, reken ik op langdurige bescherming.

We gaan dus stap voor stap terug naar het nieuwe normaal, een wereld waarin covid-19 wordt toegevoegd aan het lijstje influenza, pneumokokkenpneumonie en meningokokkenmeningitis. Ze bestaan, er zijn risicogroepen, voor drie van de vier hebben we goede vaccins – mijn reserves betreffen influenza – en desondanks verdwijnen de infecties niet. Ze zijn endemisch.

De kennis over diagnostiek en behandeling van covid-19 die we hebben opgedaan blijft dus van pas komen. Over de behandeling van patiënten met ernstige covid-19 hebben we in korte tijd veel geleerd, vooral over wat níet werkt. Gelukkig hebben we ook gezien dat corticosteroïden, interleukine-6-receptorantagonisten en therapeutische antistolling de overlevingskansen vergroten. Dat laatste lijkt echter alleen te gelden voor patiënten die zijn opgenomen maar geen orgaan-ondersteunende behandeling krijgen. Als ze die wel nodig hebben, lijkt therapeutisch antistollen het ziektebeloop juist te verslechteren. De studies naar behandelingen in een vroeg stadium van de infectie om ziekenhuisopnames te voorkomen komen nu pas goed op gang. Dat zijn complexe studies, die doorgaans in de westerse wereld worden uitgevoerd. Doordat juist die landen massaal aan het vaccineren zijn, zal het een hele tijd duren voordat we weten of de beloftes van die geneesmiddelen, zoals monoklonale antistoffen, worden waargemaakt.

En wat gaan we met de voorradige testcapaciteit doen? Met een hoge vaccinatiegraad van onderwijzers en leraren en een lage ziekteprevalentie hoeven leerlingen, die misschien straks zelf ook gevaccineerd zijn, zich niet meer twee keer per week te testen. Met een zeer lage prevalentie van het virus wordt massaal testen voor een evenement, waar 85% van de bezoekers gevaccineerd is, ook een lastig verhaal. De meeste positieve testuitslagen zullen dan immers fout-positief zijn, en ga dat maar eens uitleggen.

De diagnostiek zal zich weer verplaatsen van openbare gezondheidszorg naar huisarts, verpleeghuis en ziekenhuis. Op geleide van klachten zal gezocht worden naar verwekkers, waaronder SARS-CoV-2, en met moleculair onderzoek worden nieuwe varianten opgespoord. Komende herfst en winter zal de GGD, die dan geen XL-teststraten en vaccinatiecentra meer hoeft te bemensen, met voldoende personeel bron- en contactonderzoek kunnen uitvoeren. Omdat die 85% gevaccineerden niet gelijkmatig over het land verdeeld zijn, is de kans groot dat daarbij lokale uitbraken aan het licht komen. Daar verricht de GGD dan onderzoek, en neemt zo nodig lokale maatregelen, net als vroeger. Geen reden meer om voor een uitbraak in Staphorst de cafés in Maastricht sluiten. En andersom ook niet.

Met veel plezier heb ik op verzoek van de hoofdredactie met enige regelmaat mijn licht laten schijnen over de ontwikkelingen rond covid-19, vooral over de diagnostiek. In het licht van de huidige ontwikkelingen verzoek ik haar mij decharge te verlenen van deze eervolle taak.

Het NTvG bedankt prof.dr. Marc Bonten, dr. Mark de Boer en prof.dr. Anke Huckriede graag voor hun updates in het covid-19 dossier.

Gezien de stand van de pandemie stoppen de updates over diagnostiek. Updates over behandeling en vaccinatie zullen verschijnen zolang zij relevant zijn, maar minder frequent.