Subarachnoïdale bloedingen zonder aneurysma op het angiogram: de waarde van herhalingsangiografie

To determine the yield of repeated angiography in patients with a non-perimesencephalic subarachnoid haemorrhage (SAH) and a negative first cerebral angiogram.

Design

Retrospective.

Method

All diagnostic data of patients with a spontaneous SAH admitted to the Department of Neurology, St. Elisabeth Hospital, Tilburg, the Netherlands, in the period 1 January 1992-30 June 2000 were analysed. Patients with a perimesencephalic haemorrhage on a CT-scan were excluded and follow-up was completed. A negative angiogram was considered false-negative, if an aneurysm was shown on a repeat angiogram or after a rebleed. These angiograms were reviewed.

Results

A total of 333 patients with a spontaneous SAH were registered. Of these, 249 patients had one or more angiograms made, which resulted in 59 first angiograms being negative (24). A total of 36 patients had a non-perimesencephalic SAH (26 women and 10 men; mean age: 54 years (range: 25-77)). In 25 of these 36 patients, angiography was repeated revealing 9 aneurysms. Four patients suffered from a rebleed after a previous negative angiogram. Altogether, in 13 of these 36 patients the first negative angiogram was false-negative (36). In 5 of the 9 patients with a positive repeat angiogram, the first angiogram had been incorrectly assessed as negative.

Conclusion

Of the 36 patients with a non-perimesencephalic subarachnoid haemorrhage and a negative angiogram, 13 were revealed to have an aneurysm. Nine of these 13 aneurysms were demonstrated on a repeat angiogram. Technical and interpretation factors appeared to play an important role in missing an aneurysm on a cerebral angiogram.

Samenvatting

Doel

Bepalen hoe vaak bij patiënten met een niet-perimesencefale subarachnoïdale bloeding en een negatief eerste cerebraal angiogram bij herhalingsangiografie alsnog een aneurysma gevonden wordt.

Opzet

Retrospectief.

Methode

Van alle patiënten met een subarachnoïdale bloeding die waren opgenomen op de afdeling Neurologie van het St. Elisabeth Ziekenhuis te Tilburg in de periode 1 januari 1992-30 juni 2000 werden de diagnostische gegevens geanalyseerd. Perimesencefale bloedingen werden uitgesloten en de follow-up werd gecompleteerd. Een negatief angiogram werd als fout-negatief beschouwd, indien op een herhalingsangiogram alsnog een aneurysma werd gevonden of als zich een recidiefbloeding had voorgedaan. Deze angiogrammen werden opnieuw beoordeeld.

Resultaten

Er waren 333 patiënten met een subarachnoïdale bloeding geregistreerd. Bij 249 waren één of meer angiogrammen gemaakt, waarvan bij 59 patiënten het eerste angiogram negatief was (24). Van hen hadden 36 patiënten een niet-perimesencefale subarachnoïdale bloeding (26 vrouwen en 10 mannen; gemiddelde leeftijd: 54 jaar (uitersten: 25-77)). Bij 25 van deze 36 patiënten was angiografie herhaald, waarbij 9 keer een aneurysma was gevonden. Er kregen 4 patiënten een recidiefbloeding na een eerder negatief angiogram. In totaal was aldus bij 13 van deze 36 patiënten het eerste negatieve angiogram fout-negatief (36). In 9 gevallen waarbij een aneurysma was gevonden op een herhalingsangiogram, was bij 5 datzelfde aneurysma ook te zien op een eerder als negatief beoordeeld angiogram.

Conclusie

Van 36 patiënten met een niet-perimesencefale subarachnoïdale bloeding en een niet-afwijkend angiogram bleken 13 een aneurysma te hebben. Van de 13 aneurysmata waren er 9 aangetoond door herhalingsangiografie. Technische factoren en beoordelingsfactoren bleken een belangrijke rol te spelen bij het negatief uitvallen van het eerste angiogram.