Stress of opluchting? Meevallende psychische gevolgen van deelname aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker

To determine the psychological side effects of mammographic screening in women with a ‘non-malignant’ result who participated for the first time in a national breast cancer screening campaign.

Design

Retrospective.

Method

In 1993/'94 in and round the city of Zwolle, the Netherlands, all 95 women with a false-positive mammographic screening result were matched for age and place of residence with two women with a negative result (normal mammogram) (n = 190). The reference group consisted of a random sample (n = 400) from the female population of a nearby municipality not yet included in the national screening campaign. The experiences with the screening and the psychological condition of the screened women were measured 8 to 10 weeks after attendance (T1) and 6 months later (T2), using interviews and self-reporting questionnaires. The women in the reference group were twice sent a questionnaire.

Results

The mean ages in the group with false-positive results (57.9 years) and in the group with a negative result (57.7 years) were slightly lower than that in the reference group (59.2 years). The group with false-positive results contained fewer married women (72) than that with the negative results (85) and the reference group (79). At times T1 as well as T2, the participating women with a false-positive result, 74 and 65, respectively, scored higher than women with a negative result, 113 and 105, respectively, on nearly all indicators for ‘poor mental well-being’, but the false-positive group did not differ in this respect from the reference group (238 and 142, respectively). The women with a negative result scored lowest at both measurements. Of women with a false-positive result, 45 (61) at time T1 stated that they had experienced the period from referral after the screening until the ultimately favourable result as highly stressful; at time T2 61 (94) felt reasonably to completely reassured and 4 (6) only slightly or not at all.

Conclusion

The ‘psychological costs’ of population screening for breast cancer appear to be not so high after all. The differences in psychological functioning observed between women with a false-positive report and women with a negative report appear to be attributable rather to a sensation of relief after a negative screening result than to increased anxiety and tension after a false-positive result.

Samenvatting

Doel

Vaststellen van psychische neveneffecten van mammografische screening bij vrouwen met een uitslag ‘non-maligne’ die voor de eerste keer hadden deelgenomen aan het landelijke bevolkingsonderzoek naar borstkanker.

Opzet

Retrospectief.

Methode

In 1993/'94 werden in en rond Zwolle alle 95 vrouwen met een fout-positieve mammografische screeningsuitslag gematcht naar leeftijd en woonplaats met twee vrouwen met een negatieve uitslag (normaal mammogram) (n = 190). Als referentiegroep werd een aselecte steekproef (n = 400) getrokken uit de vrouwelijke populatie van een nabijgelegen gemeente die nog niet was opgenomen in het landelijke bevolkingsonderzoek. De ervaringen met de screening en de psychische gesteldheid van de gescreende vrouwen werden 8-10 weken na deelname (T1) en een half jaar later (T2) gemeten met behulp van interviews en vragenlijsten voor zelfrapportage. De referentiegroep ontving tweemaal een schriftelijke vragenlijst.

Resultaten

De gemiddelde leeftijd was in de groep met de fout-positieve uitslag (57,9 jaar) en in die met de negatieve uitslag (57,7 jaar) iets lager dan in de referentiegroep (59,2 jaar). Er waren minder gehuwde vrouwen in de groep met de fout-positieve uitslag (72) dan in die met de negatieve uitslag (85) en in de referentiegroep (79). Zowel op tijdstip T1 als op tijdstip T2 scoorden de 74 respectievelijk 65 deelnemende vrouwen met een fout-positieve uitslag hoger dan de 113 respectievelijk 105 deelnemende vrouwen met een negatieve uitslag bij vrijwel alle indicatoren voor psychisch ‘onwelbevinden’, maar de groep met de fout-positieve uitslag verschilde in dit opzicht niet van de referentiegroep (n = 238 respectievelijk 142). De vrouwen met een negatieve uitslag hadden de laagste scores bij beide metingen. Van de vrouwen met een fout-positieve uitslag gaven op tijdstip T1 45 (61) te kennen de periode vanaf de verwijzing na de screening tot de uiteindelijke gunstige uitslag als zeer stressvol te hebben ervaren; op tijdstip T2 voelden 61 (94) zich redelijk tot volledig gerustgesteld en 4 (6) een beetje of niet.

Conclusie

De ‘psychische kosten’ van bevolkingsonderzoek naar borstkanker lijken niet erg groot. Waargenomen verschillen in psychisch functioneren tussen vrouwen met een fout-positieve uitslag en vrouwen met een negatieve uitslag lijken eerder toe te schrijven aan een opluchtingseffect na een negatieve screeningsuitslag dan aan toegenomen angst en spanning na een fout-positieve uitslag.