artikel
Volgens officiële cijfers zijn tot februari 2022 wereldwijd 5,7 miljoen mensen overleden aan covid-19. In werkelijkheid zijn het er waarschijnlijk veel meer, omdat niet alle landen hun sterftecijfers op dezelfde manier of even betrouwbaar rapporteren. Afhankelijk van het gebruikte model loopt de wereldwijde oversterfte door covid-19 misschien wel op tot 12,7-24 miljoen.
De wereldwijde covidsterfte berekenen blijkt nog niet zo eenvoudig: de beschikbare informatie is namelijk niet meteen vergelijkbaar. Zo telde Nederland aan het begin van de pandemie alleen de patiënten die na een positieve test waren overleden in het ziekenhuis, terwijl de hoogste covidsterfte plaatsvond in verpleeg- en verzorgingshuizen.
De oversterfte kan al een beter beeld geven. Daarvoor wordt de totale sterfte gedurende de pandemie vergeleken met de gemiddelde sterfte over de voorgaande 5 jaar. Het nadeel daarvan is dat daarbij ook rekening moet worden gehouden met de verandering in bevolkingssamenstelling. Zo tellen veel Europese landen een groot aantal 80-plussers, waardoor het nationale sterftecijfer er sowieso al stijgende was. Ook is in de cijfers voor oversterfte het kleinere aantal griepdoden ‘inbegrepen’, plus de indirect door de covidpandemie veroorzaakte sterfte, zoals die door uitgestelde zorg.
Helaas zijn er ook heel wat landen die helemaal geen demografische gegevens als de sterftecijfers bijhouden. Voor die gevallen kunnen onderzoekers terugvallen op modellen: op basis van indicatoren als de bevolkingsdichtheid, het aantal zorgverleners en het welvaartsniveau valt te modelleren hoe hoog de sterfte is in die landen, en daarmee wat de wereldwijde sterfte aan covid-19 is.
Het model van het Britse The Economist gebruikte machinelearning en identificeerde in landen waarvan wel data beschikbaar zijn zo’n 100 indicatoren die samenhangen met oversterfte. Het model laat zien dat de officiële statistieken een onderschatting zijn van de werkelijke sterfte – alleen de mate van die onderschatting varieert. In welwarende landen is de oversterfte ongeveer een derde hoger dan de gerapporteerde aantallen, maar in arme landen schat het model wel 20 keer zoveel doden door covid-19, al is dat met een behoorlijke onzekerheid.
De schattingen van het Amerikaanse Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) zijn aanzienlijk lager. Gegevens over hoe dat model in elkaar zit, zijn nog niet gepubliceerd.
Ondertussen proberen onderzoekers op andere manieren het aantal doden te tellen, bijvoorbeeld door graven te tellen op satellietbeelden, door sterftecijfers uit een lokale krant te halen of via telefonische enquêtes. Maar zolang de basiscijfers over sterfte niet of nauwelijks verzameld worden, zullen we het werkelijke aantal doden door covid-19 waarschijnlijk nooit weten, alle modelleerexercities ten spijt.
Bron: Nature
Artikelinformatie
Reacties