Statinen: mogelijk meer dan alleen verandering van de lipideconcentratie

- Clinical trials have demonstrated that treatment of hypercholesterolemia with HMG-CoA reductase inhibitors (statins) is beneficial in primary and secondary prevention of vascular diseases. The observed reduction in cardiovascular morbidity and mortality cannot only be explained by lipid-lowering only.

- Apart from lowering cholesterol, statins conceivably also exert effects on the vascular wall that may directly contribute to decrease of vascular incidents: (a) a favourable influence on endothelial dysfunction through stimulation of nitrous oxide synthetase: (b) stabilization of plaques by reducing influx of macrophages into the vascular wall and decreasing the production of matrix metalloproteinases, that may affect the connective tissue cover of the plaque: (c) inhibition of the initiation and progression of artherosclerosis by reducing adhesion of leukocytes to the vascular wall: (d) reducing the haemorrhagic diathesis by increasing the fibrinolytic capacity and inhibiting tissue factor expression on macrophages.

- All these effects of statins independent of the lowering of the cholesterol level might contribute to primary and secondary prevention of vascular incidents.

- While most nonlipid mechanisms of statins are being studied in vitro and in animals, the clinical relevance is still to be determined.

Samenvatting

- In klinisch onderzoek is aangetoond dat medicamenteuze behandeling van hypercholesterolemie met statinen, 3-hydroxy-3-methylglutaryl-coënzym-A(HMG-CoA)-reductaseremmers, sterfte en ziekte door cardiovasculaire aandoeningen reduceert. Deze reductie kan niet worden verklaard door alleen het verlagen van de serumcholesterolconcentratie.

- Behoudens cholesterolverlaging hebben statinen mogelijk ook effecten op de vaatwand die direct kunnen bijdragen aan reductie van vasculaire incidenten: (a) een gunstige invloed op endotheeldisfunctie via stimulering van stikstofoxidesynthetase; (b) stabilisering van plaques door minder instroom van macrofagen in de vaatwand en een afname van de productie van matrixmetalloproteïnasen, die de bindweefselbedekking van de plaque kunnen aantasten; (c) remming van de initiatie en progressie van atherosclerose door vermindering van leukocytenadhesie aan de vaatwand; (d) verminderde trombusvorming door vergroting van de fibrinolytische capaciteit en remming van weefselfactorexpressie op macrofagen.

- Al deze van cholesterolconcentratiedaling onafhankelijke effecten van statinen zouden een bijdrage kunnen leveren aan primaire en secundaire preventie van vasculaire incidenten.

- Deze effecten zijn gebleken uit in-vitro-onderzoek en dierexperimenten. De klinische relevantie is vooralsnog onduidelijk.