Staken van gebruik van acetylsalicylzuur vóór een operatie meestal niet nodig

Helmond, februari 2003,

Fijnheer et al. geven het advies om voor een operatie het acetylsalicylzuurgebruik 5 tot 10 dagen te staken (2003:21-5). Zoals door hen gemeld, veroorzaakt acetylsalicylzuur een irreversibele remming van tromboxaan B2 gedurende de levensduur van de trombocyt: 7 tot 10 dagen. Evenzo is bekend dat bij beperkte invasieve ingrepen een aantal van 40 × 109 trombocyten/l volstaat voor een adequate bloedstolling.1 Dit komt nagenoeg overeen met de dagelijkse productie van trombocyten door het lichaam. Op theoretische gronden zou het staken van de toediening van acetylsalicylzuur gedurende 2 dagen er dus toe leiden dat altijd voldoende trombocyten voor een adequate stolling aanwezig zullen zijn. Het aantal patiënten dat acetylsalicylzuur gebruikt, neemt gestaag toe. Op grond van deze overwegingen zijn wij een jaar geleden na het waarnemen van lange afdruktijden na angiografie ertoe over gegaan om het gebruik van acetylsalicylzuur 2 dagen voor een angiografie te staken. Direct na het stoppen van de bloeding wordt weer met de toediening van acetylsalicylzuur gestart. Sindsdien worden bij dit regime geen problemen op de angiografiekamer meer ervaren.

In aanvulling op het advies van Fijnheer et al. pleiten wij ervoor om in situaties waarbij er geen kans is op ernstige gevolgen, een termijn van 2 dagen aan te houden.

Utrecht, februari 2003,

Collegae Van den Broek en Van Duijnhoven berichten dat zij door het staken van het gebruik van acetylsalicylzuur 2 dagen voor een angiografie geen problemen meer ervaren op de angiografiekamer. In het verleden werden door hen lange afdruktijden bemerkt en nu de acetylsalicylzuur 2 dagen tevoren wordt gestopt, lijkt nabloeding minder vaak voor te komen. Katheterisatie van de V. of A. femoralis en V. subclavia wordt veelvuldig toegepast bij cardiopulmonale operaties en hartkatheterisatie, al dan niet met dotteren en stentplaatsing. In vele ziekenhuizen is het inmiddels gebruikelijk om voor deze ingreep het gebruik van acetylsalicylzuur niet te stoppen en postoperatief gewoon door te geven. Mogelijk is er een lange afdruktijd nodig, maar hematomen met hemoglobinedaling lijken niet vaker voor te komen. Op de afdeling Cardiologie van het Universitair Medisch Centrum (UMC) Utrecht worden vrijwel alle katheterisaties onder behandeling met acetylsalicylzuur gedaan en belangrijke bloedingen rond de punctieplaatsen worden vrijwel niet waargenomen (F.D.Eefting, cardioloog UMC Utrecht, schriftelijke mededeling, 2003). In de studie van Mangano ondergingen meer dan 5000 mensen bypasschirurgie.1 In deze groep kregen 1000 patiënten tijdens de operatie acetylsalicylzuur. Bij bijna 3000 patiënten werd deze medicatie postoperatief onmiddellijk hervat. Uit deze studie bleek dat de bloedingcomplicaties niet toenamen. Ook gestoorde wondgenezing trad onder behandeling met acetylsalicylzuur niet op. Kortom, 2 dagen stoppen met acetylsalicylzuur voor de punctie en katheterisatie van de grote vaten lijkt niet noodzakelijk. Acetylsalicylzuur kan men veilig blijven geven, al kan een langere compressietijd die nodig is om een hematoom te voorkomen, niet worden uitgesloten.

Het is niet juist dat 40 × 109 plaatjes/l in alle gevallen voldoende is voor hemostase. De bloedingstijd is bij iemand met dit plaatjesaantal sterk verlengd. Met laboratoriumtechnieken zijn tot 10 dagen na inname van acetylsalicylzuur afwijkingen in de bloedplaatjesfunctie te meten. Klinisch onderzoek naar de duur van het staken van de medicatie en naar de invloed op de klinische bloedingsneiging ontbreekt. Daarom hebben wij gesteld dat, in omstandigheden dat het voorkómen van minimaal perioperatief bloedverlies absoluut noodzakelijk is, gebruik van acetylsalicylzuur 5-10 dagen tevoren moet worden gestaakt.